Philip Roth zal rustig slapen, de komende nachten. Waar de beroemdste schrijvers ter wereld liggen te woelen in de aanloop naar de toekenning van de Nobelprijs, hoeft de schrijver van The Plot Against America en Indignation zich nergens zorgen om te maken. Hij zal de prijs niet krijgen, donderdagmiddag. Zijn landgenoten Joyce Carol Oates en Thomas Pynchon ook niet.

Waarom? Omdat het Nobelcomité vindt dat de Amerikaanse literatuur niet kan tippen aan de Europese. De Zweedse schrijver Horace Engdahl, tevens secretaris van het Nobelcomité dat de prijswinnaar selecteert, leek vorige week al een voorschot te nemen op de toekenning van dit jaar. „De Verenigde Staten zijn te geïsoleerd, te eenzelvig. Ze vertalen niet genoeg en nemen geen deel aan de grote dialoog van de wereldliteratuur. Die onwetendheid is beperkend.” De laatste prijswinnaar uit de VS was Toni Morrison in 1993.

Engdahls uitspraken (‘Natuurlijk is er krachtige literatuur in alle grote wereldculturen, maar je kunt er niet omheen dat Europa nog steeds het centrum van de literaire wereld is’) hebben geleid tot boze en spottende reacties in de Verenigde Staten. Criticus David Remnick van The New Yorker zei geen behoefte te hebben aan lessen van „een instelling die historische vergissingen maakte door Marcel Proust, James Joyce en Vladimir Nabokov over het hoofd te zien”.

Harold Augenbraum, die de Amerikaanse National Book Awards bestiert, zei dat hij overweegt Engdahl een „leeslijstje” te sturen. ‘Volgens mij leest die man maar weinig buiten de mainstream.’

Engdahls uitspraken zijn een verdere aanwijzing dat hij probeert zijn instelling een moderner gezicht te geven. Enkele maanden geleden antwoordde hij al opmerkelijk openhartig op vragen over de toekenningsprocedure en nominaties voor de Nobelprijs, zaken die tot dan toe met de grootst mogelijke geheimzinnigheid waren omgeven.

Namen noemde de secretaris bij die gelegenheid niet – en ook nu niet, waardoor de speculaties over de winnaar niet veel verschillen van andere jaren. Omdat de laatste dichter (de Poolse Wislawa Szymborska) alweer twaalf jaar geleden werd bekroond, lijken de Koreaan Ko Un en de Arabische Adonis hoge ogen te gooien.

Favorieten voor aanstaande donderdag, 13 uur

• De Italiaan Claudio Magris (1939). Italiaanse romanschrijver met humanistische inslag, favoriet bij het wedkantoor Ladbroke’s (3 tegen 1).
• De in Parijs wonende Syrische dichter Adonis (1930) staat al jaren op de lijstjes (4 tegen1)
• De Israëlische schrijver Amos Oz (1939) versterkte zijn favorietenrol enkele jaren geleden met Een verhaal van liefde en duisternis (5 tegen 1).
• Cees Nooteboom lijkt dit jaar evenveel kans te maken als Harry Mulisch (33 tegen 1).

Meer over de Nobelprijs voor literatuur op nobel.se