Daken met een groenlaag zijn opeens ‘hotter dan hot’ in Nederland. Het komt vooral door royale subsidieregelingen die in de grote steden opeens als paddestoelen uit de grond schieten. Maar geld is niet de enige reden; ‘begroening’ van gebouwen kan steden klimaatbestendig maken.

In Groningen krijgen inwoners sinds begin dit jaar maar liefst 30 euro subsidie per vierkante meter als ze een groen dak laten aanleggen, dat is 60 procent van de kosten. Rotterdam is al net zo scheutig. De Gemeenteraad van Amsterdam heeft zich al uitgesproken vóór het instellen van een subsidieregeling, en voor Den Haag geldt hetzelfde.

Wereldwijd
De plotselinge opkomst van groene daken is niet alleen een Nederlands fenomeen. Burgemeester Daley van Chicago liet een park aanleggen op het dak van het gemeentehuis. Hij wil nu van Chicago de groenste stad van de Verenigde Staten maken. Duitsland installeert per jaar 14 miljoen vierkante meter groen dak. Er zijn vergaande plannen in het Canadese Montreal, en die stad heeft fraaie voorbeelden van al bestaande projecten.

Geen gat in de hand
Politici wereldwijd hebben niet opeens last van ‘geldjeuk’ of een gat in de hand. Groene daken hebben zóveel milieuvoordelen dat een bestuurder wel hartgrondig anti-ecologisch moet zijn om er niet de portemonnee voor te trekken.

Mark Ottelee werkt aan de TU-Delft en houdt zich voor het schrijven van zijn proefschrift bezig met de ‘begroening’ van gebouwen. Staand op het groene dak van de Delftse Universiteitbibliotheek zet hij de voordelen op een rijtje.

“Dakbegroening heeft een temperatuur regelende werking. Groen geeft warmte af – evo-transpiratie noemen we dat – waardoor de lucht boven gebouwen, maar ook in gebouwen afkoelt. Bij dakgroen is het eigenlijk zo dat er een dikke laag ‘kunstgrond’, de zogeheten substraatlaag, dient om de planten te laten wortelen. Dat isoleert van zichzelf al, maar als je daar ook nog de verdampende – en dus koelende – werking van de planten bij optelt, is de temperatuurreductie spectaculair. Normale zwarte platte daken kunnen in de zomer met gemak 80 graden Celsius worden, Bij groene daken houdt het op bij 35 graden.”

Broeikasgas
Dat verschil in temperatuur scheelt flink in het energieverbruik voor koeling; dat levert dus reductie op van de uitstoot van CO2. Maar een dikke laag grond op het dak werkt ook in de winter als effectieve isolatie; wéér reductie van de uitstoot. En er zijn meer klimaatvoordelen volgens Mark Ottelee: wat te denken bijvoorbeeld van de steeds heviger stortbuien waar we rekening mee moeten houden:

“Ze bieden de mogelijkheid om het regenwater vertraagd af te laten stromen. De substraatlaag werkt als een soort spons, zodat na een droge periode planten en kunstgrond samen de regen opzuigen. Zo zal er minder water naar het riool stromen.”

Ook voor de biodiversiteit in de stad zijn groene daken een waardevolle aanvulling. De vochtige planten kunnen zelfs het beruchte fijnstof uit de lucht opvangen,vasthouden en laten opnemen door de grond waar ze in staan.

Gemiste kans
Al met al zijn de voordelen zo groot en veelvuldig dat Marc Ottelee meer groen op gebouwen wil laten groeien dan alleen op daken. Dat iedereen tot nog toe muren vergeet als ‘bodem’ waar planten in kunnen groeien is wat hem betreft eeuwig zonde. “Gebouwen hebben veel meer muur dan dak,” zegt de aanstaande promovendus. Vandaar dat zijn onderzoek zich richt op de mogelijkheid om gebouwen muren te geven waar planten goed op groeien.

Gevelpanelen van zacht, poreus beton zijn een mogelijkheid, die kunnen ook vocht en voedingstoffen bevatten. De dragende delen van een gebouw kunnen dan met zulke panelen bekleed worden. Marc Ottelee is optimistisch over de termijn waarop we zulke groene muren in het straatbeeld gaan zien:

“Ik hoop eigenlijk al heel snel, de interesse vanuit de architectenwereld is er zeker, met name als het gaat om groene gevels. Ik verwacht dat zeker na mijn proefschrift nog meer mensen enthousiast zullen worden voor het gebruik van gevelbegroening.”

Het zou best kunnen dat Ottelee daar gelijk in heeft; denk maar aan de goedgeefse subsidieregelingen van de Nederlandse grote steden. En het helpt natuurlijk ook dat groene daken en groene muren mooi zijn. De stadsbestuurder die zijn imago wil oppoetsen als ‘Vergroener van de Stad’ zal zijn kans schoon zien.