Met de hete adem van de kredietcrisis in onze nek, is het verfrissend dat er naast alle mineur berichtgeving een lichtpuntje gloort in de vorm van een duurzame impuls voor onze tanende economie. Donderdag 5 februari werd door het Materia Inspiration Centre het congres ‘Nature has all the Answers‘ georganiseerd over Biomimicry.

Biomimicry neemt de natuur als inspiratiebron en maatstaf voor innovatie, door intelligente natuurlijke processen te vertalen naar oplossingen voor problemen in onze alledaagse leefwereld. Het woord Biomimicry is afgeleid van de Griekse termen bios (leven) en mimesis (imitatie). Bij Biomimicry – door sommigen ook wel Biomimetics, Bionics of Biotechniek genoemd – worden natuurlijke ecosystemen bestudeert en relevante voorbeelden vertaalt naar intelligente oplossingen voor nieuwe materialen, constructies, producten en gebouwen. Meer recentelijk wordt Biomimicry ook ingezet voor productinnovatie.

De verscheidenheid aan zeven sprekers op het congres levert een afwisselend en leerzaam dagprogramma op. Janine Benyus, winnares van Time International 2007 Hero of Environment, schrijfster van het boek Biomimicry (2002) en oprichtster van het Biomimicry Institute, presenteert in een overladen zaal in het Materia Inspiration Centre haar ervaringen en de bestuderingen van 3,8 miljard jaar natuurlijke evolutie. Zij wijst erop dat organismen in de natuur hun leefomgeving benutten zonder hieraan afbreuk te doen. Organismen hebben hiervoor intelligente en ook verrassende oplossingen gevonden. Natuurlijk lardeert zij haar verhaal met een veelvoud van voorbeelden en oplossingen, zoals de woestijnkever, die op zijn voorpoten staat en met zijn vleugels de spaarzame druppels ochtenddauw vangt in de woestijn. Ook in Nederland zijn diverse universiteiten (Twente, Delft en Eindhoven) reeds volop bezig met onderzoeken en projecten aangaande deze natuurlijke processen.

Els Zijlstra, architect en oprichtster van Materia illustreert in haar presentatie het verhaal van Benyus met tal van interessante voorbeelden, zoals de Lotusplant. Deze plant heeft een speciaal oppervlak waar vuildeeltjes zich niet op kunnen hechten, maar direct met het regenwater worden weggespoeld. De firma Lotusan heeft naar dit voorbeeld een vuilafstotende coating ontwikkeld.

Productontwerpster Ingrid de Pauw van het bureau Ideal & Co, gebruikt de natuur als bron van duurzame materialen en laat zich in haar ontwerpen inspireren door oplossingen in de natuur. De meest illustratieve voorbeelden zijn haar alternatief voor een milieuvriendelijke vangrail en een uitvaartkist van Hollands hout waarvoor telkens een boom geplant wordt om het ecosysteem in evenwicht te houden.

De vermaarde Engelse professor in Biomimitics Julian Vincent maakt in zijn presentatie de link van natuur naar techniek. Door het zoeken naar voorbeelden in de natuur en deze om te zetten naar een begrijpelijke structuur in de techniek, is het mogelijk oplossingen te vinden voor technische problemen. Hij doet dit door Biomimitics en Triz (Russisch acroniem voor Theory of Inventive Problem Solving) te combineren. Triz is een systeem van 40 principes, in 1946 ontwikkeld in Rusland door Genrich Altshuller. Het systeem dient door zijn structuur als inspiratiebron voor nieuwe ideeën. Een van de veertig principes gaat bijvoorbeeld uit van het wegnemen van een eigenschap uit een product waardoor het een nieuwe functie krijgt, zoals bij cafeïnevrije koffie.

Met zijn bureau Ruimtelab II werkt architect en publicist Jacques Vink aan slimme ecologische architectuur en stedenbouw. Tijdens het congres vertelde hij een moderne geschiedenis van architectuur waarvoor de natuur als inspiratie dient, startend aan het begin van de 19e eeuw. Een van zijn voorbeelden is het Harare building, een ecologisch gebouw in Zimbabwe uit 1996, geïnspireerd op de natuurlijke ventilatiehuishouding in termietenheuvels. Dit gebouw regelt als eerste ter wereld op een volledig natuurlijke en energiezuinige wijze haar eigen ventilatie en koeling.

Fooddesigner Katja Gruijters geeft ons food for thought en presenteert haar Cradle to Cradle (C2C) menu. Ze verwondert zich over het feit dat we zoveel voedsel weggooien. Alles wat niet voldoet aan onze esthetische normen van voedsel of eenvoudigweg overschiet, wordt vernietigd. Zij onderzoekt hoe de natuur omgaat met het probleem van overschot en vertaalt dit naar verrassende en eetbare concepten. Ze laat het publiek meteen meegenieten van het resultaat in een door haar verzorgd C2C buffet. Zij laat ons proeven van gefrituurde vormeloze ‘afgekeurde’ wortels, vergroeide Siamese appels, gesuikerde aardbeien en water geoogst uit Russische lindebomen.

Met zijn presentatie ‘Het verkopen van Topontwerpen in de Green Hype’ neemt Rene Boender als marketingexpert het publiek mee op een reis door communicatieland. Menig humorvol reclamefilmpje passeert de revue om zijn onderliggende boodschap: ‘laat weten dat je er bent’, kracht bij te zetten. Volgens Rene Boender kunnen architecten hun duurzame en innovatieve ontwerpen veel beter aan de man brengen als zij vaker van zich laten horen. Met energie, enthousiasme en creativiteit kan de architect zijn opdrachtgevers bereiken en overtuigen.

In 3,8 miljard jaar evolutie heeft de natuur haar eigen genereuze oplossingen gevonden voor vele vraagstukken en problemen. Laten wij daar als mens een voorbeeld aan nemen en onze eigen problematiek op een soortgelijke wijze structureel aanpakken. Laat de huidige kredietcrisis een start zijn om te werken aan een duurzame maatschappij. De natuur geeft zelf het goede voorbeeld!

Eugenio Vosman