Emoties transformeren door middel van meditatie
Eén van de redenen waarom deze cursus bij het Amsterdamse Nyingma centrum mijn interesse had gewekt, was omdat ik te kampen had met lichte paniekaanvallen. In de loop van de afgelopen jaren had ik spanningen opgepikt en die uitten zich in plotselinge gevoelens van onrust, en korte momenten waarop ik het gevoel had alle controle over mijn lichaam te verliezen. Mijn huisarts vertelde me dat het een veel voorkomende kwaal was, haast kenmerkend voor de moderne mens. Soms weet je niet meer wat je aan moet met de massale dagelijkse stroom van informatie. Gelukkig vertelde mijn huisarts ook dat paniekaanvallen, mits aangepakt, makkelijk zijn te verhelpen. Ontspanning en ontspanningsoefeningen speelden volgens haar een cruciale rol om weer in evenwicht te komen. Omdat ik geen zin meer had in deze kwaal en omdat ik eerder hele goeie ervaringen had opgedaan bij het Nyingma centrum tijdens de wekelijkse Kum Nye lessen, besloot ik mijn eigen gevoelens onder de loep te leggen met behulp van de vierwekelijkse cursus ‘emoties transformeren door middel van meditatie’, gegeven door Elske van de Hulst.

Twee bewegingen
De eerste vraag die Elske ons stelde was simpel, maar niet zo makkelijk te beantwoorden: “Wat zijn emoties?” Met zijn vijven deden we ons best om een goed antwoord te vinden. Al snel ontdekten we dat we in ieder geval onderscheid maken tussen positieve en negatieve emoties, en dat sommige emoties moeilijker te bedwingen lijken dan andere. Elske verbindt het onderscheid maken tussen positieve en negatieve emoties aan twee bewegingen die volgens de boeddhistische leer in ieder mens voorkomen. Enerzijds wil je zaken naar je toetrekken waarvan je vindt dat ze goed voor je zijn, anderzijds wil je zaken van je afduwen waarvan je vindt dat die schadelijk voor je zijn. Op deze manier richt je je wereld in naar het oordeel dat je vormt over de situaties die je tegenkomt. Dingen die je van je af duwt noem je slecht en dingen die je graag wilt hebben noem je goed.

Wat voel ik eigenlijk?
Door te mediteren op emoties, door ze te onderzoeken in plaats van weg te duwen of zoveel mogelijk proberen te vermijden, kunnen we onze negatieve emoties transformeren in positieve emoties. Hoe zwaar een emotie ook is, er zit altijd positieve energie in verscholen. Iedereen kan leren om een emotie te onderzoeken, hetgeen begint met het verwelkomen van de emotie, in plaats van de deur proberen dicht te duwen. Door middel van meditatie kan de positieve energie vrijgemaakt worden. Meditatie is dan niet perse alleen maar op een kussentje zitten, maar is ook bewustzijn creëren en jezelf trainen om van moment tot moment bij jezelf na te gaan welke emoties er in je omgaan. Want dat is, zegt Elske, vaak al een hele kunst, om überhaupt er achter te komen wát je eigenlijk voelt.

3 factoren
Elske legt uit dat we in deze cursus kunnen leren om emoties niet in de eerste plaats te zien als een soort boze machten die ons gedrag sturen, en waar we niks aan kunnen veranderen. Ze vertelt dat emoties altijd via het lichaam worden gecommuniceerd. Een emotie ontstaat meestal in de maagstreek en kruipt dan langzaam omhoog, zodat we een spanning in de hartstreek kunnen voelen, en uiteindelijk kunnen we ook het gevoel krijgen dat onze keel dichtgeschroefd zit. Daarnaast gaat het ritme van de ademhaling omhoog, zowel bij positieve als negatieve emoties. Een derde factor zijn onze gedachten: wanneer we een emotie voelen opkomen, dat kan woede zijn, angst, verdriet of welke dan ook, creëren we automatisch gedachten die dat gevoel ondersteunen. “Zie je wel, gisteren deed hij ook al zo en eigenlijk is hij altijd zo bezig en niemand zegt er iets van en dit is dus het moment om flink boos te worden, want..”, etc. Je lichamelijke gevoel, je ademhaling en je gedachten spannen met zijn drieën samen om een emotie als het ware van de grond te krijgen.

Waarom, en waarover?
Ik leer dat ik een emotie kan ‘tacklen’ door één van deze drie pijlers aan te pakken. Dreigt een emotie de overhand op mijn gestel te krijgen, dan kan ik mijn ademhaling omlaag brengen, en mijn gedachten op iets positiefs richten, bijvoorbeeld een mooie herinnering of iets moois in mijn directe omgeving. In de vorm van door Elske opgegeven ‘huiswerk’ leren we deze techniek in onze dagelijkse praktijk toe te passen. Ander huiswerk is: probeer iedere dag een bepaald tijdstip te reserveren om te mogen ‘piekeren’, bijvoorbeeld ’s middags van 3 tot kwart over 3. Wanneer je merkt dat je piekert op een ander tijdstip, moet je tegen jezelf zeggen “nee, vanmiddag om 3 uur ga ik piekeren”. Dit is een oefening waar ik iets mee kan. Tegen de tijd dat het 3 uur is denk ik namelijk: “Oja, ik zou nu moeten gaan piekeren, maar waarom, en waarover?” Als het dan eenmaal mag, heb er geen zin meer in.

Kum Nye en emoties
Verschillende cursisten komen in de loop van de vier bijeenkomsten met vragen. Over hoe ze met bepaalde situaties moeten omgaan, vaak situaties waarin ze een bepaalde woede of angst ergens voor niet te baas lijken te kunnen. Het is mooi dat alle cursisten open naar elkaar zijn en vol aandacht luisteren naar elkaars verhalen. “Ademhaling is het allerbelangrijkste”, zegt Elske. “Wanneer je je ademhaling in controle hebt, kan geen enkele emotie eigenlijk escaleren”. Tijdens de bijeenkomsten, die ieder anderhalf uur duren, doen we ook een aantal Kum Nye oefeningen. Kum Nye is een Tibetaanse vorm van ontspanningsyoga. Eén oefening die we doen heet “gedachten lichter maken”, een andere oefening heet “emoties transformeren”. Het zijn hele basale en korte oefeningen die je iedere dag thuis kunt doen, en (in ieder geval bij mij) direct effect sorteren. Dankbaar neem ik Elske’s tips mee naar huis, en maak sommige oefeningen onderdeel van mijn dagelijkse ontspanningsritueel.

Herstel de balans
De simpele oefeningen en de manieren van benadering die ik door deze cursus aangereikt kreeg, helpen mij om in balans te komen en te blijven. Ook helpt het mij me meer bewust te zijn van wat ik van moment tot moment voel. Zowel aan het begin als aan het einde van de cursus legt Elske van de Hulst uit, dat het niet de bedoeling van de cursus is om emoties weg te drukken of te negeren. Integendeel: juist door goed op te letten en open te staan voor het voelen van emoties, kunnen we ze beter herkennen. Door emoties beter te herkennen, kunnen we beter begrijpen waar ze vandaan komen. Als we dat eenmaal zien, kunnen we het evenwicht in onszelf snel hervinden.

Informatie: Vierdelige cursus “Emoties transformeren door middel van meditatie”
Nyingma Centrum Amsterdam: www.nyingma.nl

Mark de Jonge