Natuurgeneesmiddelen staan voor een doorbraak in Brazilië. Een zeventigtal typische middeltjes die grootmoeders inzetten om kwaaltjes te bestrijden, worden opgenomen in de openbare gezondheidszorg.

Het Nationale Programma voor Medicinale Planten en Fytotherapie heeft 71 planten uitgekozen die de basis zullen vormen voor nieuwe geneesmiddelen. Tot nog toe is dat al het geval voor twee planten, de “espinheira-santa” en de “guaco”, waarvan derivaten gebruikt worden voor de behandeling van gastritis en maagzweren, en als middeltje tegen de hoest.

Volgens het ministerie van Volksgezondheid is Brazilië het land met de grootste biodiversiteit ter wereld. Er groeien tussen de 350.000 en 550.000 plantensoorten, waarvan er meer dan 55.000 geklasseerd zijn. Het land heeft ook een diepgewortelde cultuur van medicinaal gebruik van de planten.

Economische motieven
Met de beslissing wil de Braziliaanse overheid de kennis in de traditionele geneeskunde recupereren, maar ook de ontwikkeling van de verschillende Braziliaanse ecosystemen aanzwengelen, zegt Sandra Magalhaes, biologe aan de Oswaldo Cruz Stichting (Fiocruz), die verbonden is met het ministerie voor Volksgezondheid. In een experimenteel laboratorium onderzoekt Fiocruz de eigenschappen van planten als de “assa peixe” die vaak gebruikt wordt in siroopjes tegen griep, bronchitis en hoest, en de “carqueja” die wonden sneller doet genezen. In de lijst van het ministerie van Volksgezondheid is ook “babosa” opgenomen, beter bekend onder de naam Aloe vera, omwille van de ontsmettende werking en de goede resultaten tegen roos en haaruitval.

Het programma heeft ook economische doelstellingen, zegt Magalhaes, zoals het stimuleren van geneeskundige planten als inkomen voor kleine boeren. Bovendien is volgens de biologe gebleken dat de geneesmiddelen goedkoper zijn dan hun synthetische varianten.

Décio Luiz Alves van de Braziliaanse Vereniging voor Phytomedicijnen (Sobrafito) is erg blij met de beslissing. Hij zweert bij het gebruik van traditionele geneeskundige planten bij allerlei aandoeningen, omdat die beter herkend worden door het menselijk lichaam dan synthetische varianten. Maar het is wel nodig dat mensen medisch advies inwinnen voor ze de planten gebruiken, en precies daarom is de beslissing van het ministerie van belang, zegt hij. “Het zijn geneesmiddelen, en ze hebben dus nadelen en bijwerkingen als ze niet correct gebruikt worden”.

Ook Magalhaes waarschuwde voor de mogelijke risico’s van de traditionele planten. Boeren die de plantjes zullen kweken worden daarom gewaarschuwd dat ze geen gronden mogen gebruiken die vervuild zijn met zware metalen, en dat ze geen chemische bestrijdingsmiddelen mogen gebruiken. De producenten op hun beurt leren de medicinale planten te behandelen zonder ze te bezoedelen.

“Bij synthetische geneesmiddelen zijn de moleculen al geïsoleerd, hun structuur is gekend en de bijwerkingen zijn beschreven. Maar bij medicinale planten spreken we over een levend organisme dat duizenden moleculen bevat”, zegt Magalhaes.