Ondernemers die gezamenlijk het initiatief nemen tot het opzetten van een windmolenpark met een capaciteit van 20 Megawatt. Of: het plan van 30 Noord-Hollandse gemeenten om een energiecoöperatie op te richten en gebruik te maken van een huisvuilcentrale, getijden- en windenergie en biomassa.

Het zijn slechts twee voorbeelden van wat een trend lijkt te worden: steeds meer gemeenten, particulieren en verenigingen denken na over het oprichten van een eigen lokale energiebedrijfje om zo in te spelen op de behoefte aan duurzame energie.

Eerder dit jaar kon minister Cramer op haar klimaatneutrale tour zelf kennismaken met verschillende lokale initiatieven. In Putten, dat door de tour werd aangedaan, hebben ondernemende inwoners het initiatief genomen tot de bouw van biovergistingsinstallaties die samen voor zo’n 15.000 inwoners energie leveren. En neem Veenendaal: deze gemeente richtte een eigen duurzame energiebedrijf (DEVO) op. Het bedrijf maakt op grote schaal gebruik van warmte-koude-opslag en gaat de energie leveren voor de vloerverwarming van de nieuwbouwwoningen in de wijk Buurtstede. Heleen Koopal van de Interdepartementale Programmadirectie Energietransitie: “Je ziet inderdaad allerlei initiatieven waarbij gemeenten een rol nemen in de opwekking van duurzame energie. Soms gaat dat zover dat ze participeren in de op te richten organisatie. Vaak vervullen ze echter een rol als regisseur die partijen bij elkaar brengt. En soms is hun rol die van subsidieverstrekker. De betrokkenheid kan dus verschillende vormen aannemen.”

Onderdeel integrale visie duurzaamheidsvraagstuk Vreemd is het in ieder geval niet dat gemeenten nadenken over de lokale productie van duurzame energie, licht Koopal toe: “Er zijn op dit moment meer dan vijftig gemeenten die de ambitie hebben om klimaatneutraal te worden en die dat ook bestuurlijk hebben vastgelegd. Dat vereist een integrale visie op het gehele klimaat- en duurzaamheidsvraagstuk. Daarbinnen vormt lokale productie vaak een integraal onderdeel dat nauw samenhangt met vraagstukken op het gebied van de gebouwde omgeving, duurzame mobiliteit, groene grondstoffen, duurzame elektriciteitsvoorziening, noem maar op.

Allemaal thema’s waarmee de platforms van EnergieTransitie actief bezig zijn: hoe kun je netwerken decentraliseren en slimmer maken, bijvoorbeeld, zodat je energieoverschotten- of tekorten beter kunt uitwisselen. En: wat betekent elektrisch vervoer voor je netwerk. Allemaal voorbeelden van vragen waar je als gemeente alleen een antwoord op kunt geven op grond van een integrale visie.”

Behoefte aan informatie regelgeving
Op de vraag hoe de lokale productie van duurzame energie past binnen de transitiegedachte, antwoordt Koopal: “Vanuit de transitiegedachte zijn we juist bezig om lokale initiatieven te stimuleren, op allerlei gebied: energiebesparing, mobiliteit, maar dus ook duurzame energieproductie. In dat kader zijn we blij met de ontwikkeling, omdat die ook kan bijdragen aan het halen van de doelstellingen van Schoon en Zuinig. Daarbij is het vanzelfsprekend wel van belang dat gemeenten zich houden aan bestaande wet- en regelgeving. Zelf heb ik onlangs een bijeenkomst georganiseerd om aan gemeenten kennis over te dragen op het vlak van juridische aspecten rond dit onderwerp. Toen bleek ook wel dat er bij gemeenten duidelijk behoefte bestaat aan informatie over regelgeving.”

Lokale initiatieven: vaak publiek-private samenwerking Het is overigens niet zo, benadrukt Koopal, dat gemeenten er op uit zijn alles op eigen houtje te doen: “In de meeste gevallen zoeken die gemeenten samenwerking met marktpartijen. Het is niet `sec’ een overheidsaangelegenheid, maar juist vaak een publiek-private samenwerking. Daar leent die regionale insteek zich ook bij uitstek voor: lokale marktpartijen zijn vaak bekend bij de gemeente en de partners zijn dus snel aan tafel te halen.” Een van de redenen voor gemeenten om zich met lokale productie van duurzame energie te gaan bemoeien is dat lokale initiatieven het `energiebewustzijn’ dichter bij de burger brengen. Koopal: “Mede om die reden zijn sommige gemeenten ook erg gecharmeerd van het coöperatiemodel waarvan iedereen lid wordt en gezamenlijk in de productie van energie investeert. Ook dat geeft aan dat gemeenten helemaal niet altijd zelf de productie in handen willen hebben; ze zoeken gewoon naar manieren om de lokale productie van energie te stimuleren.” (Bron: SenterNovem)

Zie ook:

• Het Transitie handboek
• Transition Towns in Nederland
• Op weg naar een stad zonder olie