KAAPSTAD (IPS) – Zuid-Afrika kan een belangrijke verbruiker van fairtradeproducten worden. Sinds april heeft Zuid-Afrika alvast een eigen keurmerkorganisatie die deel uitmaakt van de internationale certificatiekoepel voor eerlijke handel FLO, als eerste ontwikkelingsland. De initiatiefnemers proberen nu het bewustzijn rond eerlijke handel in eigen land op te drijven.

Fairtradekeurmerken als het Nederlandse Max Havelaar garanderen consumenten dat producten als koffie, bananen en bloemen onder sociaal aanvaardbare omstandigheden zijn geproduceerd en tegen een eerlijke prijs zijn aangekocht. Keurmerkorganisaties proberen de eerlijke handel ook te stimuleren. Traditioneel komen de producten van eerlijke handel uit het Zuiden, terwijl de verdelers en consumenten zich in het Noorden bevinden. FLO, een netwerk van keurmerkorganisaties voor eerlijke handel, telde tot voor kort alleen leden in Europa, Noord-Amerika en Japan.

Noord-Zuidopdeling doorbreken
Maar samen met producentennetwerken uit Afrika, Latijns-Amerika en Azië breekt Fairtrade Label South Africa (FLSA) FLO nu open. De regionale netwerken werden al in 2007 toegelaten als volwaardige leden van FLO. De Zuid-Afrikaanse organisatie, die in 2008 werd opgezet, werd in april dit jaar officieel binnengehaald als de eerste certificatieorganisatie uit een ontwikkelingsland.

Voorlopig zal FLSA alleen het gebruik van het internationale keurmerk Fairtrade in Zuid-Afrika bevorderen en de verkoop van producten met dat keurmerk stimuleren. De licentievergoedingen blijven in Zuid-Afrika en zullen daar gebruikt worden om de eerlijke handel te bevorderen. De toekenning van het keurmerk blijft in handen van het secretariaat van FLO in Bonn.

Niet alle leden van FLO waren aanvankelijk even enthousiast over de toetreding van een Zuid-Afrikaanse keurmerkorganisatie, zegt Boudewijn Goossens, de directeur van FLSA. Goosens komt uit Nederland maar leeft al ruim tien jaar in Zuid-Afrika. “Eerlijke handel is een Europees concept, en FLSA wil dat veranderen. FLO geeft aan dat het naar een mondiale benadering wil evolueren, en we zien zeker vooruitgang daarin.”

Volgens Goossens is de relatie met FLO de voorbije zes maanden sterk verbeterd en wordt zijn organisatie nu als een ernstige partner behandeld.

De hele productieketen
“FLO ziet ook Brazilië, Mexico, China en India als belangrijke potentiële afzetmarkten voor producten uit eerlijke handel, maar Zuid-Afrika is het eerste land uit het Zuiden dat een marketingorganisatie binnen FLO heeft. We zijn voortrekkers op het vlak van eerlijke handel. We zijn ook het eerste land waar eerlijke toeristische producten en diensten worden verkocht.” Op het Afrikaanse continent bestaan er buiten Zuid-Afrika ook nog in enkele andere Afrikaanse landen winkels voor eerlijke handel, maar volgens Goossens zit er weinig lijn in die initiatieven.

Goossens droomt ervan een rol te kunnen spelen in de hele productieketen van eerlijke handel in Afrika, van productie tot verwerking, de toekenning van het keurmerk en marketing. “Afrika zal er meer aan hebben als we afgewerkte producten kunnen verhandelen in plaats van grondstoffen.”

Zuid-Afrika is een van de ruim zestig ontwikkelingslanden die landbouwproducten leveren die een Fairtradekeurmerk dragen. Een zestigtal Zuid-Afrikaanse boerderijen en coöperatieven produceren onder meer eerlijke wijn, rooibosthee en verscheidene soorten fruit en fruitconcentraten. Sinds eind 2008 mochten ook de eerste Zuid-Afrikaanse bedrijven het Fairtradelabel op hun producten aanbrengen. Ze verkopen wijn, koffie en rooibos.

Volgens Goossens is het begrip eerlijke handel nog niet erg bekend in Zuid-Afrika. Daar zet FLSA dit jaar zijn schouders onder. Een belangrijke doelgroep vormen Zuid-Afrikaanse politici. Tegelijk probeert de organisatie meer licentiehouders te winnen – de bedrijven die producten met het Fairtradelabel verkopen. In een tweede fase zal FLSA die licentiehouders dan bijstaan om de Zuid-Afrikaanse markt beter te bereiken en het grote publiek warm te maken voor de producten.