BOEKAREST: In steeds meer winkels en cafés in Polen, Hongarije en Tsjechië worden producten uit eerlijke handel verkocht. Activisten beginnen het bewustzijn aan te scherpen dat ook Oost-Europa mee kan bouwen aan een beter wereld.

“We behoren nu tot de rijke landen, en we moeten onze verantwoordelijkheid opnemen tegenover andere delen van de wereld”, zegt Justyna Szambelan, de coördinator van de Coalitie voor Eerlijke Handel in Polen. “Jonge mensen hier zijn zelfbewuster en begrijpen de macht die ze als consumenten hebben. Ze willen verandering, en fair trade is daar een goed instrument voor”.

De fairtradebeweging in Polen wordt gedragen door groepen van uiteenlopend pluimage: organisaties uit de kerkelijke hoek, andersglobalisten, ecologisten en studentenorganisaties. Sommige groepen leggen zich vooral toe op de verkoop van fairtradeproducten, andere zetten meer in op bewustmaking.

Grote broer
De meeste producten die de eerlijkehandelsbeweging in Polen verkoopt, komen van de grote zusterorganisaties in West-Europa als het Duitse GEPA. Die hebben de kanalen en de capaciteit om producten als koffie, thee en bananen in te voeren van kleine producenten in de ontwikkelingslanden en ze efficiënt op de markt te brengen.

De Vereniging voor Eerlijke Handel in Tsjechië, die werd opgericht in 2003, baat nu twee wereldwinkels uit en heeft nog vier andere verkooppunten. Ook hier komt het merendeel van de waren van de West-Europese importorganisaties. Maar de organisatie heeft zelf al armbanden en poppetjes ingevoerd uit Madagaskar en Brazilië, en er zijn ook directe contacten met verscheidene Afrikaanse coöperaties. Voorzitter Tomas Bily zegt dat de vereniging onlangs ook in India een bestelling geplaatst heeft.

Internationaal netwerk
De Tsjechische groep werkt nu ook aan een platform dat samenwerking tussen fairtradeorganisaties in Oost- en Zuid-Europa moet bevorderen. Verscheidene organisaties uit de buurlanden hebben al interesse getoond.

Ook de Hongaarse eerlijkehandelsbeweging, die rond 2000 ontstond, investeert intussen in internationale netwerking. Er zijn onder meer contacten met Roemenië en Bulgarije, waar de beweging nog in haar kinderschoenen staat. Hongarije zelf telt minstens elf organisaties die rond eerlijke handel werken. De beweging is er trots op dat intussen ook in de kantoren van de president eerlijke koffie wordt geschonken.

De koffie voor de president komt van Dan Swartz. Die heeft verscheidene boekhandels en cafés in Boedapest waar alleen eerlijke koffie en thee kan worden gedronken. Swartz levert ook eerlijke thee en chocolademelk aan andere cafés en restaurants in de Hongaarse hoofdstad, en bewijst dat er ook echt geld kan worden verdiend met eerlijke handel. Volgens Swartz is er nog een grote groeimarge. “Er zijn 1500 biologische boerderijen en 80 biowinkels in Hongarije” zegt Swartz. “Er zijn dus genoeg klanten en het bewustzijn is groot genoeg om dit soort van handel leefbaar te maken”. (IPS)