Migratie levert vaak veel op voor de migranten zelf, voor hun verwanten die achterblijven en voor de nieuwe omgeving waar de migranten terechtkomen. Het VN-ontwikkelingsprogramma (UNDP) weerlegt een reeks wijdverspreide misvattingen over migratie en breekt een lans voor de afbouw van de huidige beperkingen op internationale migratie.

Mensen die hun geboortestreek verlaten, trekken meestal naar plaatsen waar ze meer kunnen verdienen. Maar de stroom gaat lang niet alleen van de ontwikkelingslanden naar de rijke landen. De meeste migranten in de wereld trekken van ontwikkelingslanden naar andere ontwikkelingslanden. De migratiebewegingen binnen Azië alleen al zijn groter dan alle internationale stromen die in Europa aankomen. Veel meer mensen blijven ook binnen de eigen landsgrenzen dan een ander land op te zoeken. De wereld telt ongeveer 214 miljoen internationale migranten (daar zijn ook ongeveer 14 miljoen vluchtelingen bijgerekend) en 740 miljoen interne migranten, schrijft het UNDP in zijn Rapport over de Menselijke Ontwikkeling 2009.

Ter arm om te migreren
Het zijn ook niet de armste mensen die migreren. Wie te arm is, heeft vaak te weinig vaardigheden en financiële middelen om de sprong te wagen. Veel landen laten mensen met geen of een laag diploma ook minder makkelijk binnen. Ondanks de enorme welvaartsverschillen is dan ook tot hiertoe minder dan één procent van de Afrikaanse bevolking naar Europa getrokken. Zelfs de allerrijksten zoeken veel vaker andere oorden op dan de minst gegoede bevolkingslagen. De migratie tussen rijke landen is aanzienlijk. Maar 12 procent van de migranten in Europa komt uit Afrika, terwijl meer dan 50 procent uit Europa zelf afkomstig is.

Een logisch gevolg is dat het niet alleen de armere landen zijn die beter worden van migratie. De Europese Unie kreeg in 2007 duidelijk meer geld binnen van haar emigranten dan dat niet-Europese migranten in de EU geld naar hun verwanten stuurden. Frankrijk ontving in 2007 ongeveer 9 miljard euro, Polen 7 miljard, België 5,5 miljard (een gevolg van het hoge aantal internationale bedrijven en instellingen in België) en Nederland 1,7 miljard. Europese landen van waaruit migranten veel geld naar huis sturen, zijn Duitsland, Spanje, Italië en vooral Zwitserland (geen EU-land).

Wereldwijd profiteert India met een inkomensstroom van meer dan 24 miljard euro in 2007 het meest van internationale migratie, gevolgd door China (22 miljard euro) en Mexico (18,5 miljard euro).

Voordelen voor iedereen
Migranten zijn in de eerste plaats op zoek naar (beter betaald) werk, maar ze doen meestal ook hun voordeel met betere gezondheidszorgen en onderwijskansen in de landen waar ze terechtkomen. Bij een gezin dat van Nicaragua naar Costa Rica verhuist, wordt de kans dat de kinderen naar de lagere school gaan 22 procent hoger.

Dergelijke voordelen zijn uiteraard veel geringer voor de naar schatting 50 miljoen illegale migranten die de wereld telt. Frappant is dat veel landen de aanwezigheid van buitenlanders zonder papieren in de hand werken en tolereren. Dat is een aanwijzing dat hun inbreng nodig is, maar dat nogal wat regeringen kiezen voor een aanpak die de economische baten van migratie maximaliseert en de lasten – de rechten van de migranten – zo beperkt mogelijk houdt.

Volgens het UNDP is de bezorgdheid van veel gastlanden dat laaggeschoolde migranten uit armere landen banen afpakken van plaatselijke werkzoekenden, het loonniveau omlaaghalen, en de openbare dienstverlening extra belasten, “vaak overdreven”. Negatieve effecten zijn “meestal klein en blijven soms helemaal uit”. De positieve effecten op de werkgelegenheid, de investeringen en zelfs op het inkomen overwegen, en integratie verloopt meestal makkelijker dan verwacht.

Migratie makkelijker maken
De VN-instelling pleit ervoor migratie makkelijker te maken en tegelijk de behandeling van migranten te verbeteren om hun inbreng te maximaliseren. Het UNDP stelt onder meer voor seizoensarbeiders in de landbouw en in de toeristische sector vlotter binnen te laten en beter te beschermen. Er zouden ook meer en soepelere visa moeten verleend worden voor laaggeschoolde arbeiders in het algemeen. Landen als Nieuw-Zeeland en Zweden geven daarin al het goede voorbeeld.

Anderzijds zouden alle gastlanden de immigratieformaliteiten kunnen vereenvoudigen en goedkoper maken. Ze zouden er ook voor moeten zorgen dat migranten een gelijk loon voor gelijke prestaties krijgen, op menswaardige arbeidsvoorwaarden kunnen rekenen en zich kunnen organiseren. Beleidsmakers moeten ook meer investeren in maatregelen als anti-discriminatiecampagnes, inburgeringscursussen en taalonderwijs, die de integratie van migranten en hun gezin kunnen bevorderen.

Voor Europa lijkt toenemende migratie een noodzaak. Zonder aanvoer van extra mensen uit het buitenland zal de vergrijzing de actieve bevolking in Europa de komende 40 jaar met 23 procent doen afnemen. (IPS)