De aankondiging van PLUS Supermarkten om voortaan alleen nog Fairtrade gecertificeerde bananen te verkopen, is het grootste Fairtrade commitment van een Nederlandse supermarkt tot nu toe. PLUS verkoopt gemiddeld ruim 130 ton bananen per week. Deze stap zal het aantal Fairtrade verkochte bananen, herkenbaar aan het Max Havelaar keurmerk, in Nederland verdrievoudigen en vergroot daarmee de impact van Fairtrade voor duizenden boeren en plantagearbeiders in Colombia.

De Colombiaanse Fairtrade gecertificeerde bananenproducenten ontvangen minimaal een stabiele prijs die de kosten van duurzame productie dekt. Daarnaast ontvangen zij een Fairtrade premie (ontwikkelingspremie). Dankzij de overstap van PLUS kunnen zij een flinke volumegroei (+ 7%) van hun Fairtrade bananen tegemoet zien. Dit levert circa $ 375.000 aan extra Fairtrade premie op.

Bananen zijn een van de meest geconsumeerde en verhandelde voedselsoorten ter wereld. Per jaar worden wereldwijd bijna 100 miljoen ton bananen geconsumeerd.  Na graan, suiker, koffie en cacao zijn bananen de meest verhandelde agrarische producten. De productie en het vermarkten van bananen is een miljardenindustrie. In de bananenindustrie zijn productie, winst en macht sterk geconcentreerd. Vijf  bedrijven hebben met elkaar ruim 85% van de wereldmarkt voor bananen in handen. Ondertussen is het voor kleine bananenboeren en arbeiders op bananenplantages moeilijk om in hun levensonderhoud te voorzien en werken zij vaak onder erbarmelijke omstandigheden.

De grote bedrijven die de bananenmarkt domineren hebben van oudsher veel invloed in de Latijns Amerikaanse regeringen van landen waar de bananen vandaan komen. Hierdoor is het mogelijk dat zij met de goedkoopst mogelijke productiemethoden wegkomen, zelfs als dit ten koste gaat van rechten van arbeiders of het milieu aantast. Een voorbeeld hiervan is het gebruik van hoge hoeveelheden pesticide die de gezondheid van de arbeiders serieus bedreigen en de omgeving ernstig vervuilen. De doorsnee bananenplantage in Centraal Amerika gebruikt 30 kg pesticide per hectare per jaar; tien maal zoveel als in westerse landen is toegestaan.

Het Fairtrade systeem komt op voor kleine boerenorganisaties en de rechten van plantagearbeiders. Voor de Fairtrade gecertificeerde organisaties geldt dat zij moeten voldoen aan hoge sociale- en milieustandaarden. Zo hebben arbeiders bijvoorbeeld het recht zich te verenigen in vakbonden en is het gebruik van zware pesticiden niet toegestaan. Het laatste is beter voor de gezondheid van de boeren, beter voor het milieu en iedereen die bananen eet.

De prijzen op de bananenmarkt fluctueren sterk. Fairtrade zorgt voor stabiliteit en meer zekerheid. Voor de bananen die onder Fairtrade voorwaarden kunnen worden verkocht ontvangen boeren in Colombia minimaal de Fairtrade minimumprijs van $ 8.50 per doos die ten minste de kosten voor duurzame productie dekken. Daarnaast ontvangen bananenproducenten een Fairtrade premie (ontwikkelingspremie), van $ 1 per doos bananen (18,4 kilo).  Voor plantages geldt dat de Fairtrade premie volledig ten goede moet komen aan de arbeiders en hun gemeenschap: zij bepalen in samenspraak met het management van de plantage, aan welke projecten het geld wordt besteed.

Fairtrade heeft inmiddels bewezen een lifeline te zijn voor vele bananenproducenten in Latijns-Amerika. Uit wetenschappelijk onderzoek in die regio naar de impact van Fairtrade uit 2008 blijkt dat producenten dankzij Fairtrade in welvaart stijgen, meer vertrouwen in de toekomst hebben en dat Fairtrade zelfs de welvaart van een hele regio tot een hoger niveau brengt. Het uiteindelijke doel van Fairtrade, namelijk empowerment van kleine boeren of arbeiders, wordt daarmee gerealiseerd en draagt bij aan het realiseren van de Millenniumdoelen.

‘PLUS laat als eerste retailer in Nederland zien dat het mogelijk is om op zo’n grote schaal over te stappen op Fairtrade inkoop. Dit maakt PLUS als supermarkt in Nederland uniek. PLUS treedt hiermee in de voetsporen van supermarktketen Sainsbury’s in Engeland die eerder met de overstap naar 100% Fairtrade bananen zeer succesvol was. Met deze overstap komt PLUS tegemoet aan de duurzaamheidverwachtingen van bijna driekwart van de Nederlandse consumenten ten opzichte van bedrijven. Dit zonder de prijs in de winkel te verhogen. Fair voor boeren en consumenten.’ Aldus Peter d’Angremond, Directeur Stichting Max Havelaar.