De wereldwijde economie is toe aan een grondige hervorming. Deze op uitputting gerichte economie moet een economie van kringloop en duurzaamheid worden om zo het hoofd te bieden aan de huidige mondiale ontwikkelingen. Dat zei Herman Wijffels, hoogleraar duurzaamheid en maatschappelijke verandering aan de Universiteit Utrecht, tijdens ICCO’s Verkuyllezing.

Volgens Wijffels behoeft de wereld een veelvormige herstructurering: op financieel-economisch, ecologisch, sociaal, maar ook institutioneel en ethisch vlak. De wijze waarop deze gebieden worden hervormt, is cruciaal voor de toekomst van de kwaliteit van leven op aarde.

Gebrek aan duurzaamheid
De samenleving loopt vast door haar eigen gebrek aan duurzaamheid, stelt Wijffels. Hij pleit voor een wereldwijde samenleving waarin natuurlijke hulpbronnen rechtvaardig worden verdeeld en beheerd, voor een economie die in balans is met wat de aarde aankan. Daarvoor is een drastisch omvorming van de economie vereist. Evenals een vorm van mondiaal bestuur dat nationale en economische belangen overstijgt. Het Nederlandse buitenlandbeleid moet toegespitst worden op wat Nederland kan bijdragen aan de wereld en dan pas op wat eraan valt te verdienen.

Ontwikkelingssamenwerking
Naar Wijffels’ idee is ontwikkelingssamenwerking niet alléén een kwestie van naastenliefde. Ontwikkelde en ontwikkelingslanden hebben een gezamenlijk belang, maar ontwikkeling verloopt overal op een andere manier. Daarom is de voornaamste taak van ontwikkelingssamenwerking om mensen te helpen zichzelf te ontwikkelen. Daar zijn private organisaties, inclusief het bedrijfsleven, beter toe in staat dan overheden.

Oplossing
Om de situatie te verbeteren, is restauratie van de oude situatie geen optie. Voor werkelijke hervorming is vooral een nieuw normbesef nodig. “De vraag ‘wat ik doe, wat betekent dat voor een ander en andere vormen van leven’, die moet centraal staan.” Wijffels roept burgers op om deze ‘nieuwe fase in het beschavingsproces’ mee vorm te geven en een nieuwe cultuur te ontwikkelen. “We weten wat er moet gebeuren. De inzichten, kennis en middelen zijn beschikbaar. Het hangt helemaal van ons af. Als er genoeg mensen zijn, ik zie er steeds meer, die zich ervoor willen inzetten, gebeurt het ook.”