Zijn we in staat een zelf-corrigerende samenleving te ontwikkelen? Ik word vaak door mensen econoom genoemd, omdat ik veel over economische vraagstukken schrijf. Echter heb ik mijn academische graad gehaald in het ontwikkelen van organisatorische systemen.  Ik bekijk de economie door een institutionele lens.

Als leraar op de Harvard Business School in de vroege jaren 70’ heb ik les gegeven in de kunst van het structureren van menselijke relaties binnen bedrijven om de winst te maximaliseren.  Een van de onderdelen hiervan zijn de stimulansen; deze moeten juist zijn. Ook aspecten zoals cultuur, autoriteit, communicatiestromen zijn van wezenlijk belang bij het ingrijpen van het top management.

Diezelfde intellectuele tools kunnen gebruikt worden om de organisatiestructuur van samenlevingen te ontwikkelen.  Bijvoorbeeld om de macht en privileges van de heersende elite te consolideren of om macht te delen en een creatieve, democratische zelforganisatie te faciliteren. Gericht op het verbeteren van de welzijn van een gemeenschap. Institutionele systemen kunnen  ontwikkeld worden om de snelheid van de consumptie van echte welvaart te maximaliseren om zodoende een schijnbare welvaart te ontwikkelen, of om te voldoen aan de behoefte van iedereen in de vorm van een gebalanceerde relatie met de biosfeer.

De focus op het ontwikkelen van economische systemen om het privé rendement te maximaliseren heeft geresulteerd in een door Wall Street gedomineerd systeem dat de concurrentie opdrijft; een globale race om de lonen, voordelen en milieunormen. Dit leidt tot schaamteloze rijkdommen voor weinige, en  armoede voor de meerderheid, maar nog erger; onzekerheid voor iedereen.

Het ergste van alles is dat dit systeem geen zelfcorrigerende  capaciteiten heeft. De beslissingmakers zijn geïsoleerd van de consequenties die het heeft op het milieu en op sociaal niveau. Bezorgdheid over werkloosheid, families, de neergang van samenlevingen, visserijen, smeltende gletsjers zijn nergens te vinden in hun beslissingen. Het Wall Street systeem beloont de beslissingmakers zeer genereus wanneer deze financiële bubbels veroorzaken, en daarmee tegelijk een uiteindelijke ineenstoring van het systeem veroorzaken. In het boek A Short History of Financial Euphoria vertelt de Keniase econoom John Kenneth Galbraith over het kapitalistische patroon van economische op- en- neergang over een periode van meer dan 360 jaar.

Ons doel voor de Nieuwe Economie is een systeem dat zich zichzelf kan organiseren op de gebieden van:

• Aardse Balans tussen de totale menselijke consumptie en de herstellende capaciteit van de biosfeer van de aarde.  Het bereiken van aardse balans kan alleen gebeuren als we ons gevoel van plaats terugvinden, consumptie terugbrengen door het elimineren van verkwistende en vernietigende gebruiken van grondstoffen.  En flink investeren in het herstel van een gezond ecosysteem.

• Gedeelde Welvaart door gelijke distributie van echte welvaart en gelijke toegang voor iedereen tot de essentiële middelen die een gezond en gelukkig leven kunnen verschaffen. Het bereiken van gedeelde welvaart gaat samen met de gedachte dat geen individu geboren wordt met het recht meer te bezitten dan een ander, en dat meer gelijke samenlevingen genieten van een grotere mentale en emotionele gezondheid, sterkere familie- en gemeenschapsbanden, minder geweld en een beter milieu.

• Levende Democratie door actieve en gelijke betrekking van ieder persoon met bij politieke en economische beslissingen over aspecten zoals gezondheid en geluk. Zo manifesteert zich het ultieme ideaal van soevereiniteit: Overheid van het volk, door het volk, voor het volk. En dit bouwt zich verder door op gemeenschap- en familierelaties. De realisatie van een levende democratie hangt af van de acceptatie van de morele verantwoordelijkheid van elk individu om juist te handelen ten opzichte van de behoefte en het welzijn zijn medemens.

Als we de menselijke economieën zodanig herstructureren dat ze de bovenstaande voorwaarden ondersteunen zullen ze in de loop van de tijd integreren met de  natuurlijke processen van de biosfeer. De Economieën zullen overal lokaal geworteld zitten en afhankelijk zijn van haar eigen grondstoffen, ook zullen ze haar eigen stimulans hebben om de creatieve aanpassing aan de micro-omgevingen te optimaliseren. De  verdeelde beslissingsbevoegdheid in de functies van producent, consument en burger zal een grote stimulans zijn om er voor te zorgen dat mensen de grondstoffen verantwoordelijk gebruiken en dat de kosten geïnternaliseerd zullen worden.

Wat hebben de gezondste en vrolijkste samenlevingen gemeen? Volgens epidemioloog Richard Wilkinson is dit gelijkheid.

De cultuur van een levende economie herkent de wederzijdse verantwoordelijkheid van individuen met betrekking tot het realiseren van hun eigen behoefte alsmede  de algemene behoefte. Van bedrijven wordt verwacht dat zij hetzelfde doen. Winst maken wordt gezien als een essentieel onderdeel van de gezondheid van het bedrijf, maar niet als het ultieme doel.

Deze uitkomsten vallen buiten het economisch systeem waar de macht grotendeels bij de financiële instituties ligt, welke alleen oog hebben voor financiële waarden en winst.

Ze zijn afhankelijk van complexe processen van zelforganiserende aanpassingen, die alleen mogelijk zijn binnen locatie gebaseerde gemeenschappen, en om instituties heen gebouwd zijn die verantwoordelijkheid koesteren en belonen en die beslissingen linken aan consequenties. In principe is het een kwestie van waarden en gedeelte macht. Beide zijn oude menselijke idealen waar we nu eindelijk de middelen voor hebben om in de (dringende) praktijk te brengen.

David Korten (livingeconomiesforum.org) is schrijver van de internationale bestsellers: When Corporations Rule the World, Agenda for a New Economy en The Great Turning: From Empire to Earth Community.