Academici en milieubeschermers uit verschillende landen hebben een campagne gelanceerd voor een internationale conventie die ‘Moeder Aarde’ moet beschermen. Het verdrag zou landen en bedrijven wettelijk verplichten natuurgebieden en zeldzame dier- en plantensoorten te ontzien.

“Hoe zou het zijn als we wetten maakten die de aarde en levende wezens het recht gaven om te bestaan?” vraagt Maude Barlow, een van de actievoerders die zich inzetten voor de nieuwe conventie. Barlow is de voorzitter van de Raad van Canadezen, een burgerorganisatie. “We hebben het niet over individuele rechten voor elk insect of elke vis, zoals die nu voor mensen erkend worden.” Maar het zou ontwettig worden dieren te doen uitsterven of een ecosysteem te vernietigen, legt Barlow uit.

“Technisch gezien zou de Golf van Mexico als klager kunnen optreden tegen BP in een proces over de olievervuiling daar, of de oceaan in de buurt van Fukushima tegen de eigenaars van de beschadigde kerncentrales daar.”

“We hopen dat de Universele Verklaring van de Rechten van Moeder Aarde op een dag een van de richtinggevende verdragen van de wereldgemeenschap zal zijn, naast de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens uit 1948”, zegt Barlow.

Top van Moeder Aarde
Het idee komt van inheemse groepen, die traditioneel een nauwe band hebben met de natuur. Vorig jaar in april werd al een ontwerpconventie voor een Universele Verklaring van de Rechten van Moeder Aarde goedgekeurd op een alternatieve klimaattop in het Boliviaanse Cochabamba, waar vooral inheemse volkeren goed vertegenwoordigd waren. Evo Morales, de indiaanse president van Bolivia, is al langer een pleitbezorger van het nieuwe VN-verdrag.

Het ontwerp is intussen officieel gepresenteerd aan de VN. Daar valt het initiatief in goede aarde. In december keurde de Algemene Vergadering een resolutie goed die alle lidstaten oproept hun ervaringen en ideeën te delen over hoe de wereldgemeenschap “in harmonie met de natuur” kan leven. De VN hebben dit jaar overigens uitgeroepen tot het jaar van de Bossen en het begin van het Decennium van de Biodiversiteit. “Het is niet te laat om onze relatie met Moeder Aarde te veranderen”, zegt ondersecretaris-generaal Asha-Rose Migiro. “Maar de tijd raakt op.”

Rechten van de Natuur
Vorige maand kreeg het initiatief een nieuwe impuls door de publicatie van het boek De rechten van de Natuur. Het boek bevat bijdragen van academici en milieubeschermers uit verschillende landen. “De hedendaagse milieuwetten plaatsen zakendoen boven de natuur en legaliseren op die manier het aantasten van ecosystemen”, speechte de Amerikaanse auteur en burgerrechtenactiviste Shannon Biggs bij de voorstelling van het boek in New York. “Maar nu zien we dat gemeenschappen overal ter wereld in actie komen om dat model te veranderen, zodat er ook rekening gehouden wordt met de rechten van de natuur.”

De initiatiefnemers van de campagne willen steun werven voor het concept van de rechten van de natuur en het idee van een Universele Verklaring van de Rechten van Moeder Aarde op de klimaattop in Durban eind dit jaar, en op het Wereldwaterforum in maart 2012 in Marseille. Ze hopen ook dat de ontwerpconventie op de agenda komt van Rio+20, een VN-conferentie over duurzame ontwikkeling die in juni volgend jaar plaatsvindt in Rio de Janeiro.

“We proberen duidelijk te maken dat mensenrechten zinloos worden als de aarde het leven niet in stand kan houden”, zegt Barlow. Verschillende lidstaten, waaronder Bolivia en Ecuador, hebben al wetten die de rechten van de natuur erkennen. Andere landen maken aanstalten dat voorbeeld te volgen.

Thalif Deen