Wetenschappers leggen de laatste hand aan een index die de toestand van de oceanen moet weergeven. De Gezondheidsindex voor Oceanen (Ocean Health Index of OHI)  is een gemeenschappelijk project van verenigingen als Conservation International, de National Geographic Society, het New England Aquarium en het Amerikaanse Center for Ecological Analysis.

Het kernteam achter de gezondheidsindex voor oceanen bestaat uit 15 wetenschappers, in totaal werken nog eens 35 collega’s mee aan het project.

“De oceanen zijn enorm en pogingen om hun conditie te verbeteren zijn vaak versplinterd, geografisch en politiek slecht gecoördineerd en tijdelijk”, stelt Conservation International. “De OHI zal een gemeenschappelijke focus en integratie mogelijk maken.” Net zoals de Dow Jones een indicator is voor de staat van de economie, wil de OHI een algemeen erkende graadmeter worden voor de capaciteit van oceanen om marine ecosystemen en de mensen die ervan afhankelijk zijn te ondersteunen.

Score

De index geeft elk land een score tot maximum 100 voor de manier waarop het optimale condities voor de oceanen probeert te bereiken. De index houdt daarvoor rekening met de manier waarop het land omgaat met bijvoorbeeld biodiversiteit en waterzuivering.

Een categorie zoals de zuiverheid van het water is op haar beurt weer onderverdeeld in subthema’s zoals vervuiling met ziektekiemen, nutriënten, giftige stoffen, afval en chemicaliën. Afhankelijk van de geografische omstandigheden krijgen die categorieën ten verschillende weging. Zo houdt de index in totaal rekening met een honderdtal parameters.
De wetenschappers hopen de index jaarlijks bij te werken. Op die manier moeten beleidsmakers over een duidelijk instrument beschikken waar ze hun beleid op kunnen afstemmen en waarmee ze verschillende jaren kunnen vergelijken.

Volgens de wetenschappers is de index uniek omdat hij uitgaat van de wisselwerking tussen de mens en de oceanen. Vorige systemen gingen vooral uit van de ongereptheid van de oceanen, die zo weinig mogelijk aangetast mocht worden. Omdat die indicatoren geen rekening houden met de belangen van de mens, zijn ze minder bruikbaar, stellen de wetenschappers. “In de realiteit houden we allemaal van wat de oceaan ons biedt: van voedsel tot recreatie”, zegt Dr. Halpern, een van de hoofdwetenschappers in de krant New York Times. “Als die waarden niet opgenomen worden in natuurbescherming, dan zal elke oplossing op voorhand gedoemd zijn. De oplossing moet draaien rond wat de oceanen de mensen opleveren.”

Uitdagingen

Voor het zover is, moeten de wetenschappers nog enkele harde noten kraken. Zo blijkt de term “gezond” erg moeilijk in een harde definitie te vatten. “Succesvol walvistoerisme kan de lokale visserij schaden, terwijl nadruk op onvervuild water de kusteconomie kan hinderen”, aldus de wetenschappers. “Het is dus zoeken naar een antwoord op de moeilijke vraag: gezond voor wie?”

Bovendien moet de index het stellen met lokale data, die vaak inconsistent zijn. Grote delen van de oceanen zijn slecht in kaart gebracht. Vooral als de index gebruikt wordt om grote gebieden of de staat van oceanen wereldwijd te beoordelen, duikt dan altijd het probleem van ontbrekende gegevens op.

Joren Gettemans