Sinds boeren in Burkina Faso een bonus krijgen voor elke nieuwe boom die twee jaar lang overleeft, is herbebossing er veel succesvoller geworden. “We proberen mensen voor hun bomen te laten zorgen alsof het hun kinderen zijn”, zegt Mouni Conombo, de coördinator van de milieubeweging SOS Sahel in Nayala.

Fatimata Koama, een boerin uit de Burkinese provincie Nayala, heeft samen met haar vennoten al meer dan een half miljoen CFA-frank (884 euro) ontvangen voor de 1200 boompjes die ze verzorgen. Koama is de voorzitter van Magoulé (‘Ik geloof’). De vereniging heeft onder meer boomgaarden met mangobomen, moringa’s en pawpaws aangelegd.

Succesvol bonussysteem
De voorbije twee jaar betaalde de overheid in heel het land 74.000 euro uit aan boeren die goed voor hun bomen zorgen, zeggen SOS Sahel en het Burkinese ministerie van Milieu. Boeren moeten onder meer de schapen en geiten die overal rondlopen weghouden van de jonge aanplant, en de boompjes water geven als het te droog is.

SOS Sahel begon al in 2001 met het bonussysteem. Het is afgekeken van kolonisten die er in Ivoorkust de aanplant van cacaobomen en koffiestruiken mee stimuleerden. Boeren die gewoon beloond werden voor het uitplanten van zaailingen, bleken niet om te kijken naar de nieuwe aanplant of de boompjes zelfs bewust te vernielen op opnieuw te kunnen beginnen.

Volgens Salifou Ouédraogo, de directeur van SOS Sahel, doet de aanpak ook in Burkina wonderen. Bij klassieke herbebossingsprogramma’s overleven negen van de tien zaailingen niet; bij boeren die na twee jaar een beloning krijgen, blijven zeven van tien jonge boompjes groeien. Toen dat succes duidelijk werd, begon ook de Burkinese overheid het systeem toe te passen.

Fruitbomen
De bonussen zijn bescheiden, maar bomen hebben op zich natuurlijk ook een waarde. Veel soorten dragen fruit, van andere soorten worden de bladeren gegeten of als veevoer gebruikt, en volgroeide bomen leveren hout.

In een droge landen helpen bomen vocht in de bodem te houden en erosie tegen te gaan. Toch verliest Burkina nog altijd bomen. Volgens een studie van het ministerie van milieu uit 2010 verdrogen of eroderen elk jaar meer dan 110.000 hectare beboste gebieden.

De nieuwe aanpak werkt niet overal. Van elke tien boerenverenigingen die in het systeem stappen, houden er maar vijf vol, zegt Ouédraogo. Maar die boeren gaan volgens hem wel anders denken over bomen.

Brahima Ouédraogo