De protestactie in het financiële hart van New York legt een groeiende woede bloot over de stijgende ongelijkheid en aanhoudende werkloosheid in de VS.

Het Occupy Wall Street-protest op Liberty Plaza in Manhattan vertoont gelijkenissen met de zitstakingen van arbeiders in de Amerikaanse auto-industrie van de jaren 1930, de tegencultuur uit de jaren 1960 en recenter met de Arabische lente. De protesten hebben zich intussen verspreid naar meer dan twintig grote steden in de VS als Los Angeles en Atlanta.

Het is nog te vroeg om te oordelen of Occupy Wall Street de aanzet vormt voor een sociale beweging die decennia van neoliberaal beleid, belastingverlagingen en besparingen in de openbare sector wil terugdraaien. Feit is dat het protest een gevoelige snaar heeft geraakt bij de miljoenen mensen die niet profiteerden van de laatste bloeiperiode in het land.

“Occupy Wall Street weerspiegelt een wijdverspreide woede dat de economie slechts werkt voor een heel kleine groep”, verklaart Robert Borosage, codirecteur van Campaign for America’s Future, een progressieve denktank in Washington.

99 procent
De woede valt af te lezen in twee van de slogans die de manifestanten gebruiken: “De banken werden gered, wij zijn de pineut” en “Wij vertegenwoordigen de 99 procent“. Ze pikken het niet dat de regering de grootste banken van het land 787 miljard dollar (576 miljard euro) steun toestopte na de financiële crisis van 2008, terwijl de armen en de middenklasse aan hun lot worden overgelaten. Jonge afgestudeerden zitten bijvoorbeeld opgezadeld met tienduizenden dollar studieschulden en moeten terug bij hun ouders intrekken omdat ze geen baan vinden.

Terwijl Wall Street poen schepte, beleefde de middenklasse “een verloren decennium” in de eerste tien jaar van deze eeuw, zoals de Harvard-econoom Richard Freeman het omschrijft. Het inkomen van middenklassegezinnen begon te stagneren in de jaren 1970. Maar vorig jaar viel hun gemiddeld inkomen terug tot 49.445 dollar in vergelijking met 53.164 dollar in 2000, aldus het Amerikaanse Censusbureau.

Arbeidsmarkt
Netto kwamen er zelfs geen banen bij in deze periode. Met 14 miljoen werklozen zitten de VS op hetzelfde aantal als tijdens de Grote Depressie. Officieel bedraagt de werkloosheid 9,1 procent, maar het aantal werklozen verdubbelt bijna als je de mensen meetelt die actief naar werk zoeken en deeltijdse werkkrachten die een voltijdse baan zoeken. De werkloosheidsgraad onder jongvolwassenen met een middelbareschooldiploma bedroeg het voorbije jaar gemiddeld 21 procent. Voor universitair geschoolden is dat 9,6 procent.

Op Liberty Plaza klaagt de 23-jarige Gillian Cipriano dat ze geen werk vindt na het behalen van haar diploma verpleegkunde bijna een jaar geleden. Met strenge besparingen dwingt de regering openbare en private ziekenhuizen om minder personeel aan te werven, legt ze uit. Haar vrienden hebben kleine baantjes in openbare scholen omdat er geen vacatures voor leerkrachten zijn.

“Als de regering de miljarden voor de mensen had gebruikt in plaats van voor de banken, kon ze leerkrachten aanwerven, geld besteden aan openbare ziekenhuizen, en de werking van politie en brandweer bekostigen”, meent Cipriano.

Vakbonden
Occupy Wall Street kreeg een enorme boost toen verschillende machtige vakbonden zich achter de protesten schaarden. Tienduizenden gedelegeerden en sympathisanten manifesteerden op 5 oktober nabij een federale rechtbank in Manhattan en trokken dan naar Liberty Plaza.

De honderd tot tweehonderd betogers van Occupy Wall Street die hier hun tent hebben opgeslagen en de honderden anderen die overdag aanwezig zijn, verblijven sinds 17 september op Liberty Plaza. Aanvankelijk kon hun actie op weinig aandacht rekenen en werd er in de media zelfs lacherig over gedaan. Maar toen de politie pepperspray gebruikte tegen enkele jonge vrouwen, was de nationale aandacht er plots wel. Ze wonnen de harten van links in de VS. Later zorgde de arrestatie van zevenhonderd betogers op Brooklyn Bridge van 1 oktober voor een nieuw elan.

De betogers zijn niet van plan op te geven, ze blijven in hun zelfgebouwde stad, waar ze tweemaal per dag een algemene vergadering houden. “Het is moeilijk te zeggen wat het uiteindelijk zal opleveren”, zegt Mark Bray, een 29-jarige student die wil promoveren in de Europese geschiedenis. “We proberen ons een betere democratie voor te stellen. Het belangrijkste is dat het model van onze beweging participatief en inclusief is.”

Greg Heires

Meer info:

• www.15october.net
• www.occupydenhaag.org
• www.occupyamsterdam.org
• www.occupytogether.org
• www.occupywallst.org
• www.livestream.com/globalrevolution