Haar geweldloze strijd voor vrouwenrechten en democratie leverde Tawakkol Karman dit jaar de Nobelprijs voor de Vrede op. Het Nobelprijscomité liet weten dat haar prijs moet worden gezien als een signaal dat vrouwen en islam een belangrijke rol spelen in de Arabische opstanden. Wie is deze Moeder van de Revolutie eigenlijk?

De Jemenitische Tawakkol Karman, 32 jaar oud, is moeder van drie kinderen, journalist, revolutionair, protestleider, politica en mensenrechtenactivist. En nu Nobelprijswinnaar. Ze stichtte in 2005 de groep Women Journalists Without Chains, met wie ze vredevol ijvert voor (pers-)vrijheid, democratie, vrouwenrechten enzovoort, kortom: Karman is een symbool voor verandering in Jemen. Met haar organisatie publiceerde Karman rapporten over politiek gevangenen, mensenrechten, persvrijheid en organiseerde ze protesten. Of hun demonstraties nu groot of klein waren, ze bleven steeds doorgaan.

De Nobelprijswinnares verbrak alle stereotypen over vrouwen in Jemen. Ook vrouwen maken een belangrijk deel uit van het protest in Jemen. Vrouwen werden zichtbaar, wat het debat over hun rol in de Arabische wereld aanwakkerde. Het leven van Jemenitische vrouwen werd voorgoed veranderd dankzij haar, vinden veel Arabieren.

Karman is de eerste Arabische vrouw die een Nobelprijs wint. Haar boodschap is heel eenvoudig, maar haar moed om voor de Jemenieten op te staan is grenzeloos, waardoor ze hun gehele samenleving ingrijpend heeft veranderd. Karman bleef door haar strijd echter jarenlang een doorn in het oog van president Saleh. Ze maakt deel uit van de oppositiepartij Islah, verwant met de Moslimbroeders. Volgens de voorzitter van het Nobelprijscomité zijn er veel signalen dat de Moslimbroederschap een belangrijke stap naar de oplossing kan aanreiken.

De pionier in Karman

Lang voordat de Arabische revolutie begon, organiseerde Karman al week na week demonstraties en sit-ins voor democratisering, persvrijheid en vrouwenrechten in Jemen. Sinds februari nam het protest tegen de regering toe, dit uitte zich in de voortdurende aanwezigheid van demonstranten.

Evident is het niet om als vrouw zelf actie te voeren tegen het regime en voor democratie, vooral in een land als Jemen waar een conservatieve en patriarchale sfeer heerst. Toch slaagde Karman erin het gezicht te worden van de revolutie in Jemen, al werd ze daarvoor bedreigd. De Nobelprijswinnares werd ook gearresteerd voor het aanzetten tot onrust, maar na haar vrijlating ging ze onverhard door: ‘ik zal niet zwijgen’.

De regering gebruikte allerlei middelen om haar het zwijgen op te leggen: er werd haar een mooie regeringspositie en een financiële tussenkomst aangeboden. Haar weigering betekende het begin van de doodsbedreigingen.

Karman nam wel vaker risico’s, ook buiten de protesten in de stad. Zo reisde ze 800 kilometer ver, vermomd, om revolutionairen steun te vragen voor de revolutie. Wat ze doet is niet makkelijk, tegelijkertijd offert ze er veel voor op. Haar familieleven bijvoorbeeld. Sinds februari woonde ze niet meer thuis, maar in een tent op het plein waar de protesten plaatsvonden, en dit om revolutionaire en veiligsheidsredenen.

Visie

Karmans initiële verzet begon niet meteen als reactie tegen de regering. Het gevoel van onrecht begon aan haar te knagen toen ze zag hoe sheikhs zich gedroegen tegenover dorpelingen. Wanneer ze merkte hoe deze mensen door de corrupte tribale leider van hun landerijen werden gegooid, kwam ze tot de conclusie dat enkel vredevol protest tot verandering kon leiden. Sindsdien week ze nooit meer af van die visie.

‘Het is niet zomaar een politieke revolutie, het is een sociale revolutie’, legt Karman uit. Haar waarden maken deel uit van de essentie van haar leven, wat haar dwingt om een leven van protest te leiden. Karman krijgt veel steun, in de eerste plaats van haar echtgenoot die haar enorm aanmoedigt in haar leiderschap. Hij grapte vroeger : ‘Zij zou het ooit tot president kunnen schoppen’.

Karman: ‘De revolutie is onvermijdelijk. Mensen hebben de dictatuur, de corruptie, armoede en werkloosheid jarenlang moeten ondergaan’. Volgens Karman barst de bom. Na twee burgeroorlogen, de Al-Qaeda-aanwezigheid en een werkloosheidsgraad van 40 procent, vraagt ze zich af waarop de president nog wacht. In haar ogen moet hij meteen opstappen om tot democratie te kunnen komen. Ze geeft aan dat een vredevolle revolutie voor haar de enige oplossing is.

Liesbeth Van den Bossche