In Atlantis, een Zuid-Afrikaanse stad die in de jaren zeventig gesticht werd om de apartheidsstrategie van de overheid te ondersteunen en “gekleurde” Zuid-Afrikanen uit Kaapstad te verdrijven, is een bijzonder milieuproject opgezet. Atlantis moet de eerste ecologische stad van het land worden.

Milieuvriendelijke en energiezuinige, betaalbare huisvesting kan de donkere geschiedenis van stad, die bekend kwam te staan als ‘apartheidsstad’, uiteindelijk misschien overschrijven.

Kaapstad wil 2400 milieuvriendelijke huizen bouwen voor gezinnen in Witsands, de armste buurt van Atlantis. In Witsands woont de meerderheid van de Xhosa-sprekende minderheid van Atlantis. De stad hoopt dat het project een voorbeeld wordt voor andere duurzame, low-budget huisvesting.

Enthousiasme
Alle huizen krijgen grote ramen op het noorden, zodat de lage winterzon de woning kan verwarmen, en een zonnescherm tegen de hogere zomerzon. Ook worden de huizen geïsoleerd, zodat de warme en koele lucht beter vastgehouden worden.

“In het begin was het moeilijk mensen hier warm voor te laten lopen”, zegt Fundiswa Makeleni, die namens PEER Africa, een bedrijf dat betrokken is bij het project, voorlichting geeft aan de bevolking. “Maar als ik mensen de huizen laat zien, worden ze enthousiast.”

Bij de huizen worden struiken geplant en er wordt bodembedekking aangelegd. Ook verschijnen er moestuinen, parken en speeltuinen in de buurt.

Witsands is gebouwd op duinen en bij sterke wind en extreme temperaturen komt de fundering soms bloot te liggen. “Wat we nemen, moeten we ook weer teruggeven aan de natuur”, zegt Beth Basset van Green Communities, de niet-gouvernementele organisatie de voor de groenvoorziening zorgt.

Zonnepanelen
Als de energiezuinige huizen op grote schaal gebouwd worden, kan dat een enorme impact hebben. “We zijn bezig met het stabiliseren van de bodem, waterbeheer en recyclage”, zegt Basset. “We hadden een model nodig dat onmiddellijk tot vergroening leidt.”

“We gebruiken de natuur om de huizen warm of koel te houden”, zegt Makeleni. We werken ook met zonnepanelen en zonnegeisers. Daarmee wordt energie bespaard. Een huishouden hoeft zo niet meer dan 50 rand (4,60 euro) per maand aan elektriciteit uit te geven.”

De nieuwbouw levert financiële voordelen op voor de bewoners, maar ook op andere terreinen veranderen er dingen. Moeders geven aan dat het veiliger is geworden in huis. Ze hoeven geen gebruik meer te maken van kerosineverwarming, paraffinelampen en open vuur. De lucht is daardoor schoner en de duurzame energie voorkomt ongelukken en elektrocutie door slecht aangelegde, illegale bedrading.

Welzijn
De aanleg van parken en openbare ruimten werpt ook vruchten af. “We bouwen niet alleen huizen, we bouwen aan een gemeenschap”, zegt Basset. “We hebben hier nu een park en een speeltuin. Sommige kinderen lopen voor het eerst op gras. Deze vergroening geeft een sterke impuls aan de gezondheid en het welzijn van de mensen. De kinderen zijn bijna altijd in het park te vinden. Ouderen zitten op de bankjes. We creëren zo een gemeenschapsgevoel.”

De vergroening levert de stad geld op, zegt raadslid Ernest Sonnenberg van de commissie voor Nederzettingen van Kaapstad. “Mensen doen mee aan het project en zijn weer trots op hun buurt. Dat scheelt ons veel geld. Als het gebied zanderig is en dat zand door de straten wordt geblazen, moeten we bijvoorbeeld extra kosten maken om dat op te ruimen en te voorkomen dat regenwater niet meer afgevoerd kan worden.”

Lee Middleton