Economische ontplooiing van vrouwen is de enige manier om te zorgen dat vrouwen niet meer de ongelijke lasten van de armoede hoeven dragen. Dat zegt de vicepresident van Malawi, Joyce Banda.

Haar beste vriendin was altijd de beste leerling van de klas, vertelt Joyce Banda, de vicepresident van Malawi tijdens een gesprek op haar veranda. “Ik zat op een andere school, maar ik was altijd nummer twee of drie. Ik wilde van haar winnen, maar dat lukte me nooit.”

Beide meisjes mochten naar een goede middelbare school, maar na drie maanden moest haar vriendin afhaken. “Haar oom kon het niet meer betalen. Toen was het over. Ze ging terug naar het dorp, waar ze bleef steken in de vicieuze cirkel van armoede, onwetendheid, vroeg trouwen en vroeg kinderen krijgen. “En nu? Nu ben ik vicepresident. En zij is nog steeds waar ze toen was. Dat maakt me boos.”

Ongelijke armoede
In de afgelopen jaren gaat het steeds beter met vrouwen in Malawi. Steeds meer zijn vrouwen ook vertegenwoordigd in de politiek en het bedrijfsleven. Toch zijn ze relatief veel vaker het slachtoffer van armoede. Zo blijkt uit overheidscijfers uit 2004 dat een kwart van de huishoudens door vrouwen wordt geleid, maar dat dit kwart 58 procent uitmaakt van de armste huishoudens. Bovendien zijn ze ondervertegenwoordigd in de plaatsen waar de economische keuzes worden gemaakt. En dat is precies, volgens Banda en andere vrouwelijke leiders, waar de sleutel tot verbetering ligt: economische empowerment.

Een van de middelen hiertoe is microkrediet, zeht Seodi White, nationale coördinator van Vrouwen en Recht in Zuidelijk Afrika. Haar organisatie deelde eens 85 euro uit aan alle vrouwen in het een dorp, vrij besteedbaar. “Het bleek geen weggegooid geld”, zegt ze. Vrouwen schaften noodzakelijke huishoudelijke goederen aan en begonnen bedrijfjes. “Dit soort empowerment leidt tot een niveau van besluitvorming, in het gezin en in de gemeenschap, dat een domino-effect kan teweegbrengen in het land. Vrouwen zijn getraind om voor anderen te zorgen. Heel weinig vrouwen gebruiken het geld alleen maar voor hun persoonlijke belang.”

Er zijn verschillende non-profitorganisaties bezig met dit soort microkredieten. Maar het aanbod is nog niet groot genoeg, zegt Mary Malunga, directeur van de Nationale Vereniging van Zakenvrouwen. Dat komt doordat er nog veel obstakels zijn als vrouwen willen doorbreken in de professionele wereld. “Ze moeten tien keer zo hard werken dan mannen als ze willen bewijzen dat ze alles kunnen doen wat een man kan doen”, zegt ze. “Vrouwen worden niet gerespecteerd als ze op leidende posities zitten.”

Uithoudingsvermogen
Malunga, zelf ook een succesvolle zakenvrouw, heeft advies voor vrouwen die dat willen: “Drie principes hebben mij gebracht waar ik nu ben: geduld, uithoudingsvermogen en gebed. Je moet allerlei uitdagingen het hoofd bieden die je van tijd tot tijd het gevoel geven dat je er nooit komt.”

En dat vergt offers, zegt White, zoals het uitstellen van een relatie. “Als je namelijk zwanger wordt, is het voorbij.”

Economische ontplooiing is een “morele verplichting”, zegt vicepresident Banda. “Ongeacht wat we tegenkomen, we moeten blijven doorgaan. Het is een verantwoordelijkheid die we hebben, zodat we andere vrouwen ook voort kunnen duwen.”

Travis Lupick en Emma Mwasinga