Een gezonde planeet is mogelijk volgens de Amerikaanse advocaat James Thornton. Daarom richtte hij ClientEarth op, een ngo die de wet inzet als instrument in de strijd voor positieve sociale verandering.

ClientEarth opereert in Europa vanuit kantoren in Londen, Parijs, Brussel en Warschau en werkt met interdisciplinaire teams van advocaten, wetenschappers, economen en beleidsexperts. Ze volgen wetten op van bij de creatie tot de toepassing ervan. Ze spannen rechtszaken aan tegen bedrijven en overheden die milieuwetgeving schenden.

Ongelijke vertegenwoordiging
Milieuorganisaties die lobbyen bij Europarlementsleden moeten met dezelfde wapens vechten als de andere lobbyisten, meent Thornton. ‘Milieugroeperingen presenteren goede ideeën en algemene principes die ze in een richtlijn weerspiegeld willen zien, maar bedrijven sturen advocaten met concrete eisen, die bovendien in het juiste jargon geformuleerd zijn’, vertelt Thornton. ‘Er is dus een ongelijkheid in vertegenwoordiging. Wij voorzien milieugroeperingen van hetzelfde niveau van precisie en taalgebruik. Zo is er een veel grotere kans dat de ideeën uiteindelijk in de richtlijn belanden.’

‘Wetgeving moet de allerhoogste humanitaire idealen weerspiegelen’, aldus Thornton. ‘Er is dus geen enkele reden waarom we in Europa geen recht op een schoon milieu zouden mogen hebben. Sommigen vinden dat belachelijk en onrealistisch, maar ik ben het daar niet mee eens. In het begin werden mensenrechten ook als heel idealistisch beschouwd, maar nu zijn ze algemeen aanvaard. Ik denk dat milieurechten hetzelfde zullen doormaken.’

Moeder Aarde
Ecuador en Bolivia zijn twee landen die daar heel ver in gegaan zijn en de rechten van ‘Moeder Aarde’ in hun grondwet opnamen. ‘Dat is mooi en hoopvol’, zegt Thornton. ‘Het is echter onbelangrijk als het beleid dat principe niet weerspiegelt. Wetgeving moet altijd op een pragmatische manier geïmplementeerd worden, op een manier die werkt zonder de onderliggende principes te verloochenen.’

ClientEarth vertrekt telkens van wetenschappelijke gegevens. ‘Wetenschap is de enige manier om te weten te komen wat de aarde nodig heeft’, stelt Thornton. Teams die bestaan uit zowel wetenschappers als advocaten slagen erin om wetenschappelijk verantwoorde beleidsadviezen te formuleren. Op die manier adviseerde ClientEarth bijvoorbeeld de Ierse overheid bij het opstellen van haar klimaatwetgeving.

Enthousiasme
‘Sommige landen en regio’s doen inspanningen op het vlak van klimaat, maar het blijft belangrijk om globale klimaatbijeenkomsten te houden en er tot een akkoord te komen’, zegt Thornton. ‘De ervaring leert ons dat vrijwillige doelstellingen veel minder effectief zijn dan bindende doelstellingen. Ik was heel optimistisch na de klimaatconferentie in Durban, omdat men daar akkoord was gegaan om naar bindende doelstellingen toe te werken.

Enkele jaren geleden zag de EU zichzelf als leider in de klimaatonderhandelingen, maar nu is ze een deel van haar enthousiasme kwijt. Ik geloof dat het mogelijk is om het terug te vinden. Ik hoop dat de Europeanen de internationale onderhandelingen in positieve zin kunnen blijven beïnvloeden en daarnaast bereid zullen zijn zelf nog meer inspanningen te doen.’

De slechte leerling in het klimaatverhaal is zonder twijfel de VS. ‘De VS zullen waarschijnlijk achterblijven, maar als er eenmaal internationale overeenkomsten zijn, zullen de VS wel móéten volgen. Hun houding is echt terug te brengen tot de propaganda van de energiebelangengroepen’, zucht Thornton. ‘Ze verspreiden de idee dat klimaatverandering een mythe is en dat we ons er geen zorgen over hoeven te maken. Sinds de economische crisis wordt er ook nog bij verteld dat we het ons niet kunnen veroorloven om het klimaatprobleem op te lossen. Dit slaat nochtans nergens op.’

Nieuwe kansen
Thornton veralgemeent dit idee: ‘Milieuproblemen zijn altijd mentale problemen. Het zijn problemen van onbegrip. Als we allemaal echt zouden begrijpen hoe belangrijk deze kwesties zijn, dan zou het heel eenvoudig zijn om tot een oplossing te komen. Ik heb zelden bewijzen gezien voor het argument dat het ons economisch zou schaden als we iets aan de milieuproblemen deden. Milieuwetgeving doet juist het omgekeerde. Ze dwingt de industrie om efficiënter te zijn. Ze schept nieuwe kansen.’

Lisa Develtere