Zonnepanelen zijn lelijk, hebben een laag rendement en kosten bergen subsidiegeld en energie om te produceren. Edwin Koot over tien zonne-energiemythes. 

1. Energie opwekken met zonnepanelen is alleen iets voor zonnige landen
Zonne-energie is de meest gelijkmatig verdeelde bron van energie op de wereld. Feit is dat zonnepanelen overal toepasbaar zijn waar licht is. ‘s werelds grootste markt is Duitsland, niet bepaald het land met de meeste zon-uren. Maar wel met een slimme overheid. ‘s Zomers komt in Zuid-Duitsland al bijna 10 procent van de elektriciteit van zonnepanelen.

Natuurlijk is de opbrengst in de Sahara groter, maar andere zaken zijn ook van belang, zoals: de aanwezigheid van het net, de consumentenprijs van elektriciteit, verloop van het energiegebruik, stabiliteit van een land, onafhankelijkheid van externe toevoer, etc. Zo is zonne-energie toepassing in het Noordelijke Alaska een slimmere investering dan een kabel trekken van een energiecentrale die ver weg staat.

2. Zonnepanelen zijn alleen aantrekkelijk voor nichemarkten
Zonne-energie is juist aantrekkelijk om toe te passen daar waar het elektriciteitsgebruik plaatsvindt; overal dus en met name in de gebouwde omgeving. Niet persé dus grote installaties in de Sahara. Dan is een nieuw netwerk nodig en concurreer je met grote andere grote energiecentrales en dus met lage groothandelsprijzen.

Juist op het dak van een huis of gebouw kun je concurreren met het detailhandelstarief. Net als de toepassing van spaarlampen levert dat een besparing op van de elektriciteitsconsumptie tegen het hoogste energietarief, dat wat de eindklant betaalt. Bovendien is dan ook geen nieuw netwerk of andere dure infrastructuur nodig.

3. Zonne-energie kost veel subsidiegeld en kan nooit concurrerend worden
Laptops gaan mensen nooit kopen, flat screen televisies zijn te duur voor het grote publiek, en mobiele telefonie is te duur ten opzichte van het telefoon netwerk. Enkele uitspraken uit een recent verleden. Het werden successen, omdat de mensen het willen en omdat door grootschalige productie de prijzen snel daalden. Met zonne-energie gebeurt hetzelfde.

De prijs van zonnepanelen is de afgelopen 3 jaar gehalveerd doordat de fabrieken steeds grootschaliger produceren. Onderzoek bewijst: consumenten willen zonne-energie. En de massa wil het straks helemaal als binnen 5 jaar overal in Europa zonnestroom goedkoper is dan vervuilend geproduceerde stroom uit het net.

Subsidies zijn er alleen tijdelijk om dit proces te versnellen en worden in de belangrijkste markten al weer afgebouwd. Volgend jaar is zonnestroom in Italie en Duitsland al goedkoper dan netstroom, zonder enerige subsidie. Andere landen volgen vanzelf.

Geen enkel land ontkomt eraan, simpelweg omdat de productie en wereldmarkt groter worden en zonnepanelen steeds grootschaliger en goedkoper worden geproduceerd….Dat is zeker. Hiertegenover staan de onzekere kosten van bijvoorbeeld kolen over pakweg 10 jaar. Zonder overheidsgaranties en/of subsidies wordt tegenwoordig geen nieuwe kernenergie centrale meer gebouwd.

4. Het rendement van zonnepanelen is nog te laag
Ja, dat kan nog beter. Net zoals elk jaar de auto’s zuiniger worden, worden zonnepanelen steeds efficiënter. Zijn daarom de huidige panelen niet goed? Nee, de technologie is volwassen. Het draait om prijs per geproduceerde kilowattuur en niet om het rendement van een paneel. Het gaat niet om het type motor in de auto, maar hoe zuinig de auto is per gereden kilometer.

Nieuwe typen zonnepanelen zullen nog ontwikkeld worden, met verbeterde efficiency records, maar het werkelijke succes wordt bepaald door grootschalige productie en afzet. Lage prijzen van zonnepanelen bepalen grotendeels de lage kosten voor opwekking van zonnestroom.

Koop je voorlopig geen auto omdat het model over 2 jaar waarschijnlijk beter, sneller en zuiniger is? Nee, niet als je nu een auto nodig hebt. Zonnepanelen worden al verkocht, omdat het nu al een efficiënte en aantrekkelijke oplossing is op veel plaatsen in de wereld, o.a. voor het realiseren van klimaatdoelen. We hebben voor zonnepanelen geen nieuwe technologie doorbraak nodig. Zonnepanelen zijn de doorbraak.

5. Zonnepanelen kosten heel veel energie om te produceren en zijn daarom niet duurzaam
Zonnepanelen zijn meestal gemaakt op basis van Silicium. Dit zit in zand, één van de meest voorkomende elementen op de wereld. Ja, voor de ovens waar zand wordt omgezet in Silicium, wordt veel energie gebruikt. Toch is de energie terugverdientijd van een paneel slechts 1 tot 2 jaar. In deze tijd produceert het paneel dus even veel energie als dat de complete fabricage gekost heeft.

Alle opgewekte energie daarna is dus winst en zonnepanelen gaan 25 tot 40 jaar mee! Voor andere energiebronnen ligt de energie terugverdientijd veel ongunstiger. Voor kernenergie is zelfs de vraag of alle geproduceerde stroom het energieverbruik kan dekken om een centrale te bouwen en af te breken aan het eind van de levensduur….

6. Zonne-energie is niet betrouwbaar; ‘s nachts en bij bewolking keldert de productie
De markt voor windenergie is (nu nog) groter dan voor zonne-energie, terwijl de zon een betrouwbaarder bron is dan de beschikbaarheid van wind. De markt voor zonne-energie zal de markt voor windenergie zelfs gaan inhalen, omdat zonnepanelen op veel meer plaatsen en modulair toepasbaar zijn. De combinatie van zon- en windenergie is een mooie oplossing, maar de combinatie met energie-opslag (lokaal en centraal) wordt de toekomst. Zeker als elektrisch vervoer verder gaat groeien.

Decentrale energie-opslag wordt een fenomenale groeimarkt waarbij de overdag opgewekte zonnestroom ‘s avonds en nachts benut kan worden. Bijvoorbeeld voor het opladen van de elektrische auto. Energie-opslag is al een hot-topic, denk maar aan lap-tops, ipods, en de massaal aanwezige elektrische scooters in China.

Zonne-energie gaat deze markt en industrie een extra boost geven. En omgekeerd, want door goedkopere opslag wordt het sneller rendabel zonne-energie op te wekken en op te slaan voor gebruik op een andere tijdstip.

7. Grote energiebedrijven geloven niet in zonne-energie, dus kan het niets wezen
Shell is al eerder uit zonne-energie gestapt. Exxon doet er niets aan. Vele grote energiebedrijven investeren ook liever in kolencentrales. Echter, je verwacht niet van een slachthuis dat ze goed worden in de productie van duurzame vegetarische hamburgers. Bij Shell stroomt olie door de aderen en organisatie. Dit soort maatschappijen zijn als olietankers op de oceaan; moeilijk wendbaar voor snelle koersveranderingen.

Zonne-energie is een sport voor snelle gemakkelijk wendbare en innovatieve ondernemers. De markt verandert snel. Het is soms opkruisen bij tegenwind, maar verder veel wind mee of heerlijk half aan de wind, maar nooit windstil…

Overigens bewijst electronica gigant Sharp, een van ‘s werelds marktleiders op het gebied van zonnepanelen, dat ook grote bedrijven kunnen geloven in zonnepanelen. Bij Sharp begrijpen ze ook dat grootschalige productie helpt om de kostprijs te verlagen: “massa is kassa”, en die massa afzet markt komt er aan. Niet alleen in Japan.

Shell heeft zelf voorspeld dat in 2040 50% van de energie in de wereld zal komen van duurzame bronnen. Meer waarschijnlijk is dat Shell over niet al te lange tijd een ‘winnaar’ uit de zonne-energie markt zal opkopen. Tenslotte zijn enkele van de ‘kleine’ zonnepaneel producenten al uitgegroeid tot respectabele ondernemingen met duizenden medewerkers en een omzet van enkele miljarden per jaar.

Google groeide binnen 10 jaar uit tot een van de grootste bedrijven ter wereld. Dit is de tijd van de nieuwe economie, dus waarom kan er niet zo een zonne-energie gigant ontstaan?

8. Zonne-energie speelt geen rol in de mondiale energievoorziening
De bijdrage van zonne-energie aan de wereld energiebehoefte is nu nog minder dan 1 procent, maar deze bijdrage kan snel toenemen. Duitsland is als gidsland op weg om te groeien naar een bijdrage uit zonnepanelen van circa 10 procent van de elektriciteitsbehoefte binnen 5 jaar.

En wat in Duitsland kan, kan in andere landen ook. Voor zich snel ontwikkelende economiën heeft het bouwen van grote centrale kolen- of kerncentrales geen zin meer, als zonnepanelen zo snel zo goedkoop worden. Vergelijk de komst van mobiele telefonie in landen die geen (uitgebreid) telefoonnetwerk hadden, zoals India.

Dat netwerk kwam en komt er ook niet meer. En zo kan en zal het ook gaan met zonne-energie. Het maakt de komst van nieuwe grote centrale energie centrales overbodig, omdat decentrale energie-opwekking effectiever, flexibeler en goedkoper is.

De wereldmarkt voor zonne-energie groeide het afgelopen jaar met meer dan 100 procent. Dat deed het ook al in 2008. Een continuering van zo’n logaritmisch groeiscenario van 100 procent per jaar, is overigens voldoende om in 10 jaar de mondiale elektriciteitsbehoefte te dekken.

9. Zonnepanelen zijn lelijk en kosten veel ruimte
Over smaak valt te twisten. Er zullen altijd mensen zijn die een rokende schoorsteen van een kolencentrale het toppunt van industriële techniek en esthethisch zeer verantwoord vinden. Anderen laten graag zien dat ze zelf hun energie opwekken door middel van zonnepanelen op hun dak. Ruimte is er genoeg om zonnepanelen te plaatsen.

Een stuk woestijn van 200 bij 250 kilometer met de huidige zonnepanelen volstaat om de totale Europese energiebehoefte te dekken. Gelukkig hoeven we die mooie zandduinen niet te verstoren. Er is voldoende dakruimte geschikt voor zonnepanelen om deze opbrengst ook te kunnen realiseren. En dat is dan op vele plaatsen niet eens zichtbaar.

Met de verdere productie-opschaling en innovatie, zullen bovendien ook ‘mooiere’ panelen op de markt verschijnen. Zoals de auto van nu ook fraaier is dan die van de jaren zestig, al zijn daar ook niet alle mensen het mee eens….

10. Zonne-energie systemen zijn onbetrouwbaar en vergen onderhoud
Zonne-energie systemen kennen geen bewegende delen en vergen daarom geen tot nauwelijks onderhoud. De meest kwetsbare component bij een netgekoppeld zonnepanelen systeem is de inverter, die de gelijkspanning van de zonnepanelen omzet in een wisselspanning gelijk aan het net.

Zo’n inverter, ongeveer 10 procent van de systeemkosten, is een stuk micro-electronica, dat bij een verwachtte levensduur van circa 10 jaar eenvoudigweg, en dan bovendien nog goedkoper ook, is te vervangen.

Alleen in een droge en stoffige omgeving kan het zinvol zijn om zonnepanelen schoon te maken (afspoelen met water volstaat). In een omgeving waar het af en toe regent is dat niet eens nodig.

Er bestaat al een recyclingprogramma voor zonnepanelen, dus mochten ze na 25 jaar trouwe dienst worden afgeschreven, dan heeft de zonne-energie industrie een programma voor 100 procent recycling. Daar kan de beste kolencentrale niet tegenop….

Edwin Koot, zonne-energie-expert en CEO van Solarplaza, een informatieplatform voor de zonne-energiesector.