Bankiers menen zich alles te kunnen veroorloven zolang er geen regels zijn die dit verbieden. Een verwerpelijke instelling die snel op de schop moet, meent AFM-chairman en voormalig Robecotopman George Möller.

Gij zult niet stelen, zo staat in de Tien Geboden geschreven en hierover is iedereen het roerend eens anno 2012. Maar dit principe is voor bankiers een uiterst rekkelijk begrip, zo legt George Möller uit in een interview met De Volkskrant. ‘Bankiers hebben er niet eens erg meer in dat ze stelen totdat iemand tegen ze zegt ‘dat het stelen is’.

Ter illustratie staat hij stil bij een ontnuchterend antwoord van een bankier van Labouchère op de vraag of hij vond dat ondoorzichtige beleggingsverzekeringen _ ofwel  ‘woekerpolissen’, überhaupt konden worden verkocht. ‘Waarom niet? Er is toch geen regel die dat verbiedt.’

Vanochtend presenteert Möller in het beursgebouw aan het Damrak zijn boek ‘Banking on Ethics’, in het Nederlands uitgegeven onder de titel “Waardenloos.” In de financiële wereld heeft Möller zijn sporen ruimschoots verdiend. Veertig jaar werkte hij in de wereld van de Haute Finance, waarvan negen jaar als algemeen directeur van de Nederlandse effectenbeurs en optiebeurs en daarna vijf jaar topman van de Robeco Groep. Vandaag de dag is Möller actief als voorzitter van de raad van toezicht van de Autoriteit Financiële Markten (AFM).

Normatieve econoom
Möller laat zich graag gelden als een normatieve econoom, zo blijkt uit het vraaggesprek met De Volkskrant van vandaag. Als er in zijn ogen iets over bankiers duidelijk is geworden in deze crisistijden, is wel hun gebrek aan ethiek. De AFM-chairman is er dan ook van overtuigd dat de crisis pas kan worden bezworen als niet alleen de moraliteit terugkeert in het vak economie maar ook een herstel van vertrouwen zich voltrekt op het zelfreinigend vermogen van de mensen die actief zijn in de financiële sector.

‘De crisis in de financiële markten stopt pas als het beest in de mens is bedwongen met een laag van ethiek en zelfbeheersing’, betoogt de 64-jarige econoom, die onlangs een postdoctorale opleiding financiële ethiek aan de universiteit van Groningen heeft helpen lanceren. Dit soort opleidingen moet het normloze bankiersgedrag helpen veranderen, meent Möller. ‘Ethiek moet een verplicht onderdeel worden van alle economische en businessstudies, net zoals dat in de medische sector het geval is. Het mag er niet meer bij hangen als pretvak.’

Eerste economen waren moraaleconomen
Op de vraag van De Volkskrant of fraude, malversaties en onethisch handelen   in opmars is, antwoordt Möller resoluut.  ‘Ja. De eerste economen, zoals Adam Smith, waren moraaleconomen. In hun vorm van vrij kapitalisme werd ervan uitgegaan dat de mensen deugden. Ze sloten transacties af in het vertrouwen dat ze er allebei voordeel van hadden. Dat vergrootte de welvaart. In de tweede helft van de 20ste eeuw is economie een natuurwetenschap geworden. Mensen als Milton Friedman en Paul Samuelson bouwden modellen die voor geldelijk gewin moesten zorgen. Transacties worden afgesloten omdat men er zelf geld aan verdient. Dat iemand anders wordt benadeeld – of zelfs wordt geflest – wordt niet als immoreel gezien zolang het niet is verboden.’

Extra regelgeving ter beteugeling van deze financiële misstanden kan averechts uitpakken, stelt Möller. ‘Er zijn enorm veel regels bij gekomen. Maar te veel maakt mensen regelblind. Het nadeel van regels is dat handelaren of bankiers tegen de grenzen gaan aanschuren en een vrijbrief denken te hebben om alles te doen wat niet verboden is.’

ABN Amro ten onder wegens falende ethiek
Over de ondergang van ABN Amro windt Möller evenmin doekjes. De Nederlandse  grootbank kon niet meer op eigen kracht verder wegens falende ethiek. ‘ABN Amro stelde winstmaximalisatie als hoogste doel. De bank wilde bij de topvijf van de wereld horen. Dat mag nooit een doel zijn. Een bank moet gewoon haar werk goed doen en haar klanten ten dienste staan.’ (Via)