Banken zouden hun risicovolle handelsactiviteiten los moeten maken van de onderdelen voor consumenten, het zogeheten retailbankieren. Zo moet de spaarder beschermd worden. Dit advies geeft een groep van experts onder leiding van de Fin Erkki Liikanen dinsdag aan de Europese Commissie.

De Liikanen Groep kreeg vorig jaar november de opdracht om te onderzoeken of er naast de stroom nieuwe bankregels (kapitaalvereisten, beter risicobeheer) structurele hervormingen nodig zijn. De inhoud vertoont overeenkomsten met het Amerikaanse Volcker-rapport en het Vickers-rapport in Groot-Brittannië.

Overdreven risicogedrag
Alledrie concluderen dat het probleem in de bankensector weinig te maken heeft met de grootte van de bank of zelfs het soort bank, maar vooral met overdreven risicogedrag. Doordat het beheer van spaargeld en de kredietverlening aan burgers en bedrijven de laatste decennia steeds meer vermengd is geraakt met lucratieve zakenbankactiviteiten, gebruiken handelaren spaargeld van gewone burgers. Bij tegenspoed worden reguliere klanten direct getroffen, wat overheden dwingt de bank met belastinggeld overeind te houden.

De splitsing moet gaan gelden voor die banken waarvan de risicovolle activiteiten hoger liggen dan 15 tot 25 procent van alle activiteiten (de activa). Banken hoeven hiervoor niet ontmanteld te worden. Als het maar een apart, juridisch onderdeel is.

Bankwezen hervormen
Volgens Herman Wijffels, oud-Rabobanktoman en medeopsteller van het Liikanen rapport, is dit de meest ingrijpende aanbeveling uit het rapport om het bankwezen te hervormen. “Voor Nederland hoeft dit geen grote implicaties te hebben”, aldus Wijffels, omdat Nederlandse banken al veel hebben gedaan om hun risico’s te verminderen. Met name grote Duitse, Franse en Britse banken met ingewikkelde en risicovolle beleggingen zullen ingrijpende veranderingen moeten doorvoeren, als het rapport realiteit wordt.

Eigen kapitaalbuffers
De nieuwe entiteit kan onderdeel blijven van het bankconcern. Ze moet eigen kapitaalbuffers aanleggen en aan alle bankregels voldoen. De experts raden ook aan dat er een zogeheten “afwikkelingsfonds” komt voor slechte banken. Zo moet de band tussen overheidsfinanciën en slecht presterende banken doorbroken worden. Banken moeten nu met belastinggeld overeind worden gehouden. In de toekomst moet het bankwezen zelf opdraaien voor noodsteun.

En toezichthouders moeten kunnen eisen dat banken extra delen afsplitsen. Medewerkers zouden bonussen moeten krijgen in de vorm van obligaties. En kapitaaleisen voor onder meer hypotheken die de bank verstrekt, moeten worden herzien. Of de aanbevelingen van Liikanen in Europese wetgeving worden omgezet, zoals in Amerika en Groot-Brittanie gebeurde, is nog onbekend.