Duurzame energie is de enige manier om miljarden mensen uit energiearmoede te halen en een klimaatramp af te wenden, stelt een nieuwe studie.

Niet bepaald vooruitstrevende instellingen als de Wereldbank, het Internationale Energieagentschap en consultancybureau PriceWaterhouseCoopers waarschuwen dat de mensheid op rampzalige klimaatverandering afstevent als we fossiele brandstoffen niet vervangen door duurzame energie.

Het VN-initiatief Duurzame Energie voor Iedereen (SE4ALL) moet universele toegang bieden tot moderne energie, het aandeel van hernieuwbare energie wereldwijd verdubbelen en ook de energie-efficiëntie verdubbelen tegen 2030. “Als we deze doelstellingen halen en gelijkaardige inspanningen doen om ontbossingen te verminderen, kan rampzalige klimaatverandering vermeden worden”, zegt Joeri Rogelj van het Instituut voor Atmosfeer- en Klimaatwetenschappen in Zurich.

Samen met collega’s schreef hij de analyse die zondag verscheen in het tijdschrift Nature Climate Change. “Armoedebestrijding, duurzame ontwikkeling en afstappen van fossiele brandstoffen gaan hand in hand”, stelt Rogelj.

Gezondheid
SE4ALL is ambitieus, maar biedt voordelen op het vlak van gezondheid en luchtvervuiling, en moet voor een trendbreuk zorgen in het stijgende verbruik van fossiele brandstoffen.

Bijna drie miljard mensen gebruiken nog vuur om te koken en zich te verwarmen. Van hen heeft ongeveer 1,5 miljard geen toegang tot elektriciteit. Een ander miljard mensen heeft maar sporadisch toegang tot een onbetrouwbaar stroomnet. De luchtvervuiling door in huis mest, houtskool of hout te verbranden om te koken of zich te verwarmen veroorzaakt zware gezondheidsproblemen.

Kostprijs tegenover subsidies
De studie toont volgens Rogelj aan dat de kostprijs van het VN-initiatief veel lager ligt dan de subsidies die de industrie van de fossiele brandstoffen vandaag krijgen. Met 23 tot 30 miljard euro per jaar is de kostprijs van SE4ALL inderdaad eerder bescheiden. Ter vergelijking: in 2011 kreeg de sector van de vervuilende energie 400 miljard euro aan subsidies, aldus het Internationaal Energieagentschap.

Experts berekenden dat gedecentraliseerde, autonome technologieën zoals wind, zon, aardwarmte en waterkracht de snelste en meest kosteneffectieve oplossingen zijn. Het huidige stroomnet uitbreiden houdt economisch alleen maar voldoende om aan 15 tot 20 procent van de vraag te voldoen, omdat er hoge kosten aan verbonden zijn.

Duurzame energie, universele toegang en energie-efficiëntie
SE4ALL, dat aangekondigd werd in 2009, werkt al samen met vijftig ontwikkelingslanden aan nationale plannen om de drie doelstellingen van universele toegang, meer duurzame energie en energie-efficiëntie te halen.

“Door de drie doelstellingen van SE4ALL te halen, kunnen we evolueren in de richting van wereldwijde klimaatbescherming”, besluit Rogelj samen met collega’s van Institute for Applied Systems Analysis in het Oostenrijkse Laxenberg. “Het VN-initiatief is compatibel met de kritieke grens van 2 graden Celsius globale opwarming.”

“Maar de doelstellingen moeten aangevuld worden met een globaal akkoord om de uitstoot van broeikasgassen aan banden te leggen”, stelt onderzoeker David McCollum, die meeschreef aan de studie. Want zelfs als de doelstellingen gehaald worden, zal een explosieve economische groei in combinatie met een toegenomen energieverbruik de voordelen van SE4ALL tenietdoen.

De wereldwijde uitstoot bedroeg 52 gigaton in 2012 en dat betekent dat het verbruik van fossiele brandstoffen moet dalen tot de uitstoot 41-47 gigaton bedraagt in 2020 om een goede kans te hebben dat de opwarming niet boven de 2 graden uitstijgt.

Wereldwijde transitie
De transitie naar duurzame energie is al begonnen. Iedere extra megawatt die in de VS op het stroomnet kwam in januari, was afkomstig van duurzame energiebronnen en meer dan de helft van alle nieuwe elektriciteitsproductie in 2012 was afkomstig van duurzame bronnen – en niet van gas zoals vaak wordt aangenomen.

IJsland haalt 81 procent uit duurzame energie, Schotland heeft zich voorgenomen om zijn energievoorziening tegen 2020 volledig duurzaam te maken en Denemarken heeft wetten goedgekeurd om de volledige energievoorziening (zelfs transport) duurzaam te maken.

Volgens Mark Jacobson van de Stanford-universiteit in Californië is het mogelijk om de hele wereld al in 2030 op duurzame energie te laten draaien.

Stephen Leahy