Brood, sla en biet: het zijn maar enkele van de producten die je op de kleine biologische markt El Caminito in de Zuid-Spaanse stad Málaga kunt kopen zonder euro’s op zak te hebben. Je betaalt er gewoon met de Málaga Común, een complementaire munt waarvoor zich al meer dan zevenhonderd gebruikers hebben geregistreerd.

In heel Spanje zijn zo al meer dan dertig complementaire munten in omloop. In Málaga kun je met de Común, de Lazo en de Coín betalen, in Sevilla met de Puma, in Jerez de la Frontera met de Zoquito, in Almería met de Pita, in Granada met de Justa, in Madrid met de Boniato, in Bilbao met de Bilbodirus en in Girona met de Res.

Solidaire samenleving
“De bedoeling is een alternatief te zoeken voor het wild kapitalisme en de fundamenten te leggen voor een meer rechtvaardige en solidaire samenleving”, zegt David Chapman van het platform Málaga Común.

De complementaire munten zijn “instrumenten die gemeenschappen sterker maken via de uitwisseling van producten en diensten en het creëren van parallelle markten”, zegt econoom en schrijver Julio Gisbert.

Het profiel van de gebruikers van complementaire munten is zeer verscheiden. “Er zitten masseurs bij, artsen, elektriciens, advocaten, leraren… De kwaliteit van het aanbod is ongelooflijk”, zegt Chapman.

Morele steun en zelfrespect
De Puma in Sevilla, die een jaar geleden ontstond als systeem voor onderling krediet, stimuleert de creativiteit, ontwikkelt nieuwe vaardigheden en biedt de gebruikers morele steun en zelfrespect, zegt Natalia Calzadilla, producent van groentemarmelades.

Ze betaalt 25 Puma’s (het equivalent van 25 euro) voor een massage bij een ander lid van het platform. Daardoor verwerft de masseur een krediet waarmee hij binnen de Puma-gemeenschap een andere dienst of een ander product kan kopen. Maandelijks wordt een markt georganiseerd, Mercapuma, waarop producenten hun waar voorstellen.

Carmela San Segundo, die aan de leden van Málaga Común lessen Engels, Frans en Esperanto verkoopt, zegt dat ze het schilderwerk van twee kamers in haar huis en de herstelling van haar computer in Común heeft betaald.

De Res, waarmee men in Girona betaalt, ontstond meer dan vijftien jaar geleden in België. Hij heeft dezelfde waarde als de euro. Je kunt er in de Catalaanse stad mee betalen in vijfduizend kleine en middelgrote bedrijven.

Tijdbanken
De zware crisis stimuleert deze ruilvormen, omdat “de mensen andere modellen en manieren van leven zoeken”, zegt Gisbert, auteur van het boek (en de gelijknamige blog) Vivir sin empleo (Leven zonder werk).

Er zijn niet alleen de complementaire munten, maar bijvoorbeeld ook de tijdbanken. Die worden zo genoemd omdat ze niet met geld maar met tijd werken: wie een dienst levert, krijgt als betaling een uur (of meer) krediet. Spanje telt zo meer dan driehonderd tijdbanken.

Critici zeggen dat complementaire munten het probleem van de armoede niet oplossen. Gisbert zegt daarop dat de munten niet de bedoeling hebben “behoeftige mensen te eten te geven, maar om onderlinge hulp mogelijk te maken en zo tot zelfredzaamheid en een duurzamer sociaal model te komen.”

Inés Benítez