“Mensen zouden eigenlijk zomin mogelijk met banken te maken moeten hebben”, laat Sonja van der Eijk zich tijdens ons gesprek ontvallen. Drie maanden geleden maakte Sonja de switch van de microkrediet-afeling van ontwikkelingsorganisatie Cordaid naar de afdeling Duurzame financieringen van de ASN Bank, dé groene bank van Nederland naast Triodos Bank. Ik ben benieuwd hoe het met haar idealisme gesteld is nu zij bij een bank werkt. En natuurlijk hoe zij denkt dat banken zouden kunnen bijdragen aan een betere wereld.

‘The power to the people’
“Het is alleen maar goed dat er kritisch wordt geschreven over banken”, antwoordt Sonja als ik haar vraag wat ze vindt van het aandeel van banken in de financiële crisis. Ze voelt niet dat de ASN medeverantwoordelijk is – “geen woekerpolissen, geen integriteitsproblemen” – en denkt wel degelijk dat andere banken een voorbeeld zouden kunnen nemen aan de ASN. “Er wordt in de buitenwereld flink gescholden op de banken. Maar zolang er in de top niets verandert, zullen ze het daaronder ook niet doen. Ieder is met zijn of haar stukje bezig en ziet helaas niet wat de schakel is in het geheel”.

Concreet houdt Sonja zich bij de ASN Bank bezig met de financiering van duurzame projecten in Nederland en Europa zoals windmolens, zonnepanelen, warmte/koude-opslag in nieuwbouw, woning- en gebouwisolatie, enz. Haar drive : “De energievoorzieningen dichterbij huis te brengen, dat voelt als ‘The power to the people’.” Deze groene energieprojecten zijn misschien minder winstgevend dan ‘grijze’ projecten zoals kolencentrales of kernenergie, maar ze zijn wel duurzamer, ook in financiële zin. Sonja: “Wij groeien omdat wij vasthouden aan wat we als duurzaam financierbaar hebben gedefinieerd. Bovendien heeft niet-duurzame energie ook verbogen kosten, die door anderen betaald zullen moeten worden, zoals het opruimen van afval.”

Social business
Sonja schaamt zich er niet voor om te zeggen dat ze niet begrijpt wat ‘flitskapitaal’ of ‘hedging fund’ is. “Veel te lang hebben mensen gedacht ‘ik snap het niet, ik zal wel te dom zijn’. Ik hoop dat die illusie ook doorgeprikt is.” Hoe ziet zij dan een ideale bankwereld voor zich? “Heel fundamenteel is ASN natuurlijk niet anders dan andere banken. Eigenlijk zou het simpel moeten zijn. Een bank – zo heb ik dat geleerd – is een dienstverlener. De een heeft geld, de ander geld nodig. De banken zouden alleen erop gericht moeten zijn om dat soepel te laten verlopen. Misschien dat het banksysteem op termijn zelfs op de schop gaat, omdat er steeds meer particuliere transacties plaatsvinden, zoals individuele leningen en crowdfunding.”

Ook bedrijven zouden een fundamenteel andere bedrijfsvoering kunnen hebben, vindt Sonja. Ze noemt Muhammad Yunus, de grondlegger van microkrediet, wiens nieuwe stokpaardje ‘social business’ is. “Ik las laatst een interview in de krant over sociale ondernemers in Nederland, het ging over een man werkzaam in de verpakkingsindustrie die alle aandelen van zijn bedrijf in een stichting had ondergebracht. De stichting bepaalt wat er met het geld gebeurd, het wordt niet gedreven door aandeelhouders die winst willen. De bedrijfsvoering is fundamenteel anders, er wordt dan veel meer gekeken naar bijvoorbeeld werkgelegenheid en sociale aspecten.”

Geld is geld
Sonja ziet wel hoe alles doorgeschoten is : “Als bank lever je een product: geld. Geld is geld, het is overal hetzelfde. Dus waar concurreer je dan op? Je gaat proberen daar zoveel mogelijk van te slijten. Want hoe meer rente je daarop ontvangt, hoe beter. Maar eigenlijk is een bedrijf beter af met een zo klein mogelijke lening. En helaas zijn bedrijven daar te makkelijk in getrapt.” Voor Sonja gaat het uiteindelijk hierom: “Die verandering in ondernemerschap van puur kapitalisme naar het zien van het bedrijf als onderdeel van de samenleving. En daarbij zouden mensen eigenlijk zomin mogelijk met banken te maken moeten hebben.” Een gedurfde uitspraak voor iemand die net een paar weken aan de slag is bij een bank, maar wel een constructieve, die terug gaat naar de essentie.

Jan Marchal / www.janmarchal.nl