Farmaceutische bedrijven hebben massaal ingestemd met nieuwe richtlijnen in de Verenigde Staten om het gebruik van antibiotica voor gezond vee vrijwillig aan banden te leggen.

In december kwam de Food and Drug Administration (FDA), de federale autoriteit op dit gebied, met een vrijwillig programma om het gebruik van “medisch belangrijke” antibiotica te verminderen. Het gaat om honderden medicijnen die belangrijk zijn voor de menselijke gezondheid. Deze week bleek uit onderzoek van de FDA dat de 26 grootste producenten van antibiotica voor vee er op één na mee hebben ingestemd. Samen zijn ze goed voor meer dan 99 procent van de productie.

De nieuwe regels in de VS richten zich heel eenvoudig op de etikettering. De bedrijven zullen de groeibevordering niet meer op de etiketten noemen. Zieke dieren kunnen nog steeds antibiotica krijgen, maar alleen op recept van de dierenarts, moet vermeld worden. De 25 bedrijven hebben schriftelijk laten weten dat ze hieraan zullen voldoen. Alleen PharmaqAS, een Noorse producent van medicijnen voor kweekvis, weigert mee te doen.

In de Amerikaanse landbouw is het gebruikelijk om antibiotica lange tijd in lage hoeveelheden aan gezond vee te geven, omdat ze daardoor sneller groeien. Wereldwijd neemt de zorg echter toe om bacteriën die resistent zijn tegen de medicijnen.

De richtlijnen krijgen ook kritiek omdat ze te vrijblijvend zouden zijn, onder meer van de organisatie Food and Water Watch, die een eigen onderzoek heeft gedaan. “We concluderen dat 63 procent van de medicijnen die nu niet meer voor groeibevordering wordt gebruikt, nog steeds kan worden gebruikt voor preventie van ziektes”, zegt Sarah Borron, onderzoeker. “Het probleem is dat het gebruik vergelijkbaar is. Boeren geven nog steeds langdurig kleine doses aan hele kuddes. En dat is nog steeds bevorderlijk voor de ontwikkeling van resistentie. Elk routinegebruik van antibiotica is een teken dat er iets anders mis is in het systeem.”

Overheden buiten de VS zijn voortvarender op dit gebied. Zo heeft de Europese Unie het gebruik voor groeibevordering al in 2006 verboden.

Sommige Congresleden zijn het eens met de kritiek. “De vrijwillige benadering is een stap in de verkeerde richting”, zei Rosa DeLauro, lid van het Huis van Afgevaardigden, in december al. “Bedrijven zullen het negeren of dezelfde antibiotica gewoon gebruiken voor ziektepreventie in plaats van groeibevordering. De FDA zou veel strengere beperkingen moeten invoeren.”

Volgens DeLauro gaat 80 procent van de antibiotica in de VS naar gezonde dieren, vaak als “overcompensatie voor volle en onhygiënische omstandigheden”.

Er zijn de laatste jaren in de VS verschillende uitbraken geweest van ziektes die resistent waren voor antibiotica. Zo moest de voedselgigant Cargill in 2011 16 miljoen kilo gemalen kalkoen vernietigen omdat er een resistente vorm van salmonella was geconstateerd. Afgelopen oktober werden honderden mensen ziek van een vergelijkbare infectie, die terug te voeren bleek tot een kippenboerderij in Californië. Het federaal gezondheidsinstituut Centers for Disease Control and Prevention (CDC) schat dat jaarlijks twee miljoen Amerikanen ziek worden van een resistente infectie, en dat er 23.000 mensen – de meest voorzichtige schatting – aan overlijden. Het is een van de ernstigste gezondheidsrisico’s van het land, aldus de CDC.

De FDA heeft uiteindelijk voor een vrijwillig programma gekozen, om een lang en slepend proces te vermijden. Zowel de farmasector als de veesector lijken hieraan te willen meewerken. De bedrijven hebben nu drie jaar de tijd om aan de nieuwe richtlijnen voor etikettering te voldoen.

Carey L. Biron