Toen Sundar Malla, een 70-jarige Nepelese werkolifant, vorige week voor het eerst in ruim 60 jaar van de ketting mocht, wist ze met haar plotselinge vrijheid geen raad. Ze verkende haar nieuwe elektrische omheining en toen ze zich realiseerde dat niemand haar stopte begon enthousiast te grazen en zichzelf te ‘douchen’ met zand. Sundar Malla hield dit vol tot ze ontdekte dat ze haar lichaam kon schuren tegen de bomen binnen haar nieuwe leefgebied.

Tot voor kort stonden alle 68 olifanten in dienst van de Nepalese overheid in Chitwan National Park buiten werkuren aan de ketting. Als ze terug kwamen van patrouille in de jungle, voor toeristische safari’s of als onderdeel van het ‘anti-wildstroop’ team, werden twee of drie voeten vastgeketend. Het gebrek aan beweging en onnatuurlijke houding leidde tot vele gezondheids- en gedragsproblemen.

Zonne-energie
Het ‘ontketenen’ van werkolifanten in Nepal is een project van parkbeheerder Kamal Kunwar en Carol Buckley, oprichter van Elephant Aid International. Het tweetal heeft inmiddels de meerderheid van de olifanten in dienst van de overheid in Chitwan National Park in kleine groepen in ruime omheiningen ondergebracht. De hekken staan onder stroom, en worden gevoed door zonne-energie. De hekken geven tijdens contact een kleine schok.

Positief effect
Parkbeheerder Kunwar zegt trots op het project te zijn. “Onze aanpak betekent een doorbraak in olifantenmanagement in Azië. En het heeft een positief effect op de wildstand in het park: als de olifanten gelukkig zijn werken ze beter waardoor onze patrouilles effectiever zijn in het voorkomen van stroperij”, aldus de beheerder.

Voor Carol Buckley, ontvanger van de Genesis Award en geëerd als Hero for The Planet door Time Magazine, is het ontketenen van de olifanten een belangrijkste eerste stap in het verbeteren van het welzijn van de jumbo’s. “Olifanten zijn zeer belangrijk voor het toerisme en wildbeheer in Nepal maar hun welzijn laat veel te wensen over,” zegt de 60-jarige olifantenspecialist.

Volgens Buckley leiden Nepalese werkolifanten aan een gebrek aan goede voeding, medische zorg, schone behuizing en een gebrek aan sociale interactie. “De olifanten worden overwerkt, overbelast en vrijwel constant geslagen door de mahouts, hun verzorgers. Verder leidt een derde van de olifanten aan TB en wordt de voetverzorging verwaarloosd. Er is geen opvang dus ook gehandicapte en zeventigjarige olifanten werken dag in dag uit”, aldus Buckley.

Campagne
De reisindustrie is zich in toenemende mate bewust van de situatie. Een vijftiental Nederlandse reisorganisaties heeft ritjes op olifanten uit hun programma’s geschrapt. Dierenwelzijnsorganisatie WSPA Nederland en reisorganisatie TUI Nederland voeren samen campagne tegen olifantenleed in de toerisme-industrie.

Volgens Balaram Dahal, voorzitter van de federatie van olifanteneigenaren in Sauraha, Chitwan, is het aantal olifantensafari’s met 25% gedaald. “De meerderheid van onze klanten komt nu uit Nepal, India en China,” aldus Dahal.

Behalve 68 overheidsolifanten wordt de markt in Chitwan bediend door een veertigtal privé olifanten. De olifanten worden doorgaans door handelaren vanuit India de grens overgesmokkeld. Volgens Buckley zijn de omstandigheden voor deze jumbo’s zo mogelijk nog slechter. Buckley: “Olifanten worden door veel eigenaren als een statussymbool en melkkoe gezien. Er is vooralsnog weinig bereidwilligheid om te investeren in betere omstandigheden voor de olifanten en hun verzorgers.”

Optimistisch
Maar ze blijft optimistisch: “Ik onderhandel momenteel met de eigenaar van vier olifanten over een elektrische omheining. Als de Nepalese autoriteiten en internationale gemeenschap druk blijven uitoefenen zullen de olifanteneigenaren uiteindelijk overstag gaan.”

De 70-jarige Sundar Malla geniet volop van haar nieuwe vrijheid. Om haar sociale leven te verbeteren besloot Buckley haar te paren met Churiya Gaj. De zesjarige olifant werd onlangs gescheiden van zijn moeder, een van de talloze vrouwtjesolifanten in het fokcentrum van de overheid. Sindsdien stond hij aan de ketting. Het leeftijdsverschil is groot maar Sundar Malla doet haar best Churiya Gaj voor zich te winnen. De jonge olifant voelt zich inmiddels volledig bij haar op zijn gemak.

Lucia de Vries
Nepal – Netherlands

• luciadevries.wordpress.com
• www.animalnepal.org