Afgezien van het energieverbruik, waar nog veel te winnen valt, loopt de Nederlandse glastuinbouw vooruit op de rest van de wereld. De kwaliteit is hoog en het gebruik van water en pesticiden is nergens zo laag. Toch blijft de vraag naar innovaties, duurzame productie, naar gezonde groente, gezond fruit en mooie bloemen van hoge kwaliteit onverminderd hoog. Een van de innovaties die zoden aan de dijk zet is de invoering van LED-verlichting in de glastuinbouw.

Dat zegt prof. Leo Marcelis op 30 oktober bij de aanvaarding van het ambt van gewoon hoogleraar Tuinbouw en productfysiologie aan Wageningen University.

Glastuinbouw sterke sector
De tuinbouwsector is belangrijk voor de Nederlandse economie. Op dit moment bedraagt de exportwaarde van tuinbouwproducten circa 16 miljard. Met name de Nederlandse glastuinbouwsector is leidend in de wereld, sterk innovatief en voortdurend op zoek naar nieuwe, toepasbare kennis. In Nederland is de omvang van de productie ongeveer gelijk gebleven, maar wereldwijd zal de vraag naar hoog gecontroleerde productie leiden tot een toename van productie in kassen, stelt prof. Marcelis in zijn inaugurele rede Horticultural Science in the Spotlight. Exploring and exploiting the physiology of plants.

De sector zal duurzamer moeten worden en willen bijdragen aan het voeden van de wereldbevolking via gezonde producten van hoge kwaliteit, aldus Marcelis.

Zeer gecontroleerde teelt
De wetenschap rond de tuinbouw zal zich in zijn visie vooral moeten richten op het heel precies kunnen controleren van het teeltproces. Daarvoor zullen systeeminnovaties nodig zijn om het gebruik van hulpbronnen als water, mineralen en andere voedingsstoffen verder terug te dringen, de productie per eenheid oppervlakte te verhogen en gezonde producten van hoge kwaliteit voort te brengen zoals de consument die verlangt.

Wetenschappelijk leggen Marcelis en zijn groep de nadruk op hoe fysiologische processen in gewassen, planten en plantorganen reageren op de teeltomstandigheden, en hoe deze invloed hebben op de gewasproductie en de kwaliteit van de producten.

Marcelis vindt het belangrijk dat het in de tuinbouw niet alleen gaat om de groei van planten maar ook om de behandeling van producten nadat ze zijn geoogst. Op dit moment gaat circa een derde van alle producten in die fase verloren. Dat moet met de nodige inspanning met de helft kunnen worden teruggebracht, stelt hij zich voor.

Efficiënt omgaan met grondstoffen
Op het energieverbruik na, is de Nederlandse glastuinbouw zeer efficiënt, aldus Leo Marcelis. De productie is extreem hoog, de meeste ziekten en plagen worden biologisch onder de duim gehouden en water en voedingsstoffen worden grotendeels hergebruikt. Zo kost het produceren van een kilo tomaten in de Nederlandse kas 15 liter water, tegenover 60 liter water op de volle grond in het Middellandse Zeegebied.

Helaas is het energieverbruik in de Nederlandse glastuinbouw nog erg hoog. Die is verantwoordelijk voor tien procent van het nationale gasverbruik. Tussen 15 en 30 procent van de kosten van een kwekerij gaat op aan energie. Daarom steekt de sector veel inspanning in energiebesparing.

Energieverbruik drukken met LED-verlichting
Qua energieverbruik is het opwekken van warmte niet de bottleneck, zegt Marcelis: “De zwakte zit in de energie nodig voor verlichting. En licht is de drijvende kracht achter de groei van planten.” Hij zet met zijn groep sterk in op het gebruik van LED-verlichting in de glastuinbouw. Hij schat in dat met slim gebruik van LED’s de energiebesparing kan oplopen tot 50 procent.

Overigens heeft het gebruik van LED’s nog andere voordelen die de huidige lichtbronnen – hogedruk natrium lampen – niet hebben, zoals het kunnen bijsturen met de kleur van het licht, de opstelling van de lichtbron ten opzichte van de plant of de intensiteit van het licht. Zo kan de verlichting veel efficiënter worden gebruikt, ten gunste van een nog betere groei van de plant en hogere kwaliteit van het product.