De 193 leden van de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties (VN) hebben afgelopen vrijdag een resolutie aangenomen die een internationaal verdrag inzake de bescherming van de biodiversiteit in open zee mogelijk maakt en het beheer ervan boven het niveau van het nationale recht tilt.

De resolutie is het resultaat van negen jaar onderhandelen.

Als het verdrag wordt goedgekeurd, zal het voor het eerst zijn dat wereldwijd maatregelen worden vastgelegd rond de bescherming van mariene gebieden en reserves, milieueffectrapportages, toegang tot mariene hulpbronnen, de verdeling van de opbrengsten en de overdracht van mariene technologie.

Meest bedreigd, minst beschermd
De High Seas Alliance (HSA), een coalitie van 27 ngo’s, speelde een belangrijke rol in de onderhandelingen en voerde al sinds 2011 campagne voor de resolutie.

De “high seas” slaan op de open zee die verder reikt dan de exclusieve economische zone (EEZ) van een land, met een totaal van 64 procent aan water, en de zeebodem buiten het continentaal plat van een natie.

Deze gebieden maken bijna 50 procent uit van het oppervlak van de aarde en huisvesten ook enkele van de meest belangrijke, meest bedreigde en minst beschermde ecosystemen op de planeet.

2018 of later
Het doel is om het verdrag te finaliseren tegen september 2018. Dan komt de Algemene Vergadering opnieuw samen om de tekst te finaliseren en wordt de datum voor een eerste conferentie bepaald.

Volgens Elizabeth Wilson, directeur internationaal oceaanbeleid bij Pew Charitable Trusts, een lid van de HSA, valt echter te verwachten dat het dan nog eens twee jaar zal duren eer dat doel daadwerkelijk bereikt zal zijn.

Wilson is wel erg hoopvol over de inhoud van het verdrag dat de “wetteloosheid” op open zee voor het eerst aanpakt. “Het is een baanbrekende beslissing die ons in staat stelt om een wettelijk kader te bepalen voor een meer uitgebreid beheer van de oceanen, boven het nationale recht. ”

“Vandaag wordt de open zee beheerd aan de hand van een samenraapsel van internationale, regionale en sectorale overeenkomsten en organisaties. Onder het nieuwe verdrag zullen er onder meer beschermde gebieden kunnen worden afgesloten van schadelijke activiteiten. Vandaag hebben we geen wettelijk kader om zoiets te bereiken”, zegt Wilson.

Biodiversiteit
Het verdrag is ook een uitbreiding van de bestaande Law of the Sea Treaty (UNCLOS) uit 1982, de zogenaamde “grondwet” voor globaal oceaanbeleid. Die maakt het echter niet mogelijk om bepaalde specifieke activiteiten te ondernemen of een mechanisme op te zetten voor de bescherming van de biodiversiteit in open zee.

“De open zee is goed voor bijna de helft van onze planeet, de helft die het veel te lang zonder wettelijke bescherming moest stellen”, zegt Sofia Tsenikli van Greenpeace. “Een wereldwijd netwerk van zeereservaten is dringend nodig om terug leven in de oceanen te brengen. Dit nieuwe verdrag maakt dat mogelijk.”

De resolutie komt er nog in navolging van de Rio+20-conferentie in 2012, toen staatshoofden zich achter de bescherming van de open zee schaarden. Het was toen al bijna tot een overeenkomst gekomen, maar enkele overheden bleven zich al die tijd verzetten tegen een echt verdrag.