Over humor is al veel gezegd en geschreven, maar wetenschappers hebben het voor eens en voor altijd het geheim van humor blootgelegd. “Humor komt voort uit een goedaardige en onschuldige schending van de manier waarop de wereld zou moeten zijn.”

Een incident is dus grappig als het niet volgens de ‘normale’ manier verloopt, op voorwaarde dat het niemand kwaad doet. Zoals de atypische, gemene baas David Brent in The Office UK of de ongewone hoteleigenaar Basil Fawlty in Fawlty Towers.

Psychologische afstand
Waarom niet iedereen dezelfde dingen grappig vindt? Ook daar hebben de onderzoekers een antwoord op: omdat iedereen voor zichzelf moet beslissen of de situatie goedaardig is of niet. Hoe minder psychologische afstand er kan genomen worden van de situatie, hoe minder kans dat iets wordt afgedaan als onschuldig of goedaardig.

Morele code
De psychoanalytici testten hun theorie met enkele uitgebeelde experimentjes. Zo lieten ze een worstenmagnaat een Jood aannemen om varkensworsten te promoten en een boer als woordvoerder. In het eerste geval was het waarschijnlijker dat er gelachen werd omdat het meer een schending was van de morele code.

Niet elke morele schending leidde ertoe dat het publiek geamuseerd was door de scène. Dat was enkel het geval als er psychologische afstand wordt genomen van de morele schending.

Dat bewijst het geval waarin een SUV wordt verloot om nieuwe leden aan te trekken. In het ene scenario gebeurt dat door een kerk, in het andere door een kredietmaatschappij. Een kerk die een SUV verloot is de schending van de morele norm, maar vooral niet-kerkgangers vonden dat grappig.

Goedaardig
Komiek John Bishop vindt dat de onderzoekers de nagel op de kop slaan. “Goedaardige schending is de perfecte manier om humor te omschrijven. Humor is altijd het kijken door een gebarsten raam. Je ziet iets, maar net een beetje anders. Als het te ver gaat, wordt het beledigend en niet meer grappig.”

Gevoeligheden
De onderzoekers verklaren ook waarom humor zo cultuur gebonden is. “De enige soort humor die internationaal begrepen wordt, is fysieke humor omdat de schendingen universeel zijn. Bij andere soorten humor, stoot je op lokale en culturele gevoeligheden die je als buitenstaander niet kan inschatten.”