Sinds de aanname van de vrouwenresolutie 1325 door de VN-Veiligheidsraad, deze maand vijftien jaar geleden, is de invloed van vrouwen op vredesonderhandelingen gegroeid. Met de resolutie erkende de raad vrouwenrechten en gendergelijkheid als internationale veiligheidskwesties.

“Dankzij 1325 begint bij de VN-Veiligheidsraad door te dringen dat duurzame vrede niet bereikt kan worden zonder participatie van vrouwen en aandacht voor genderperspectieven”, zegt ambassadeur Anwarul Chowdhury, voormalig ondersecretaris-generaal van de Verenigde Naties.

Volgens Mavic Cabrera-Balleza, coördinator van het Global Network of Women Peacebuilders, is 1325 nog steeds een “revolutionair” idee. “Wie had ooit gedacht dat de VN-Veiligheidsraad zich zou bezighouden met de toegang van vrouwen tot seksuele gezondheidszorg?”

De Verenigde Naties staan stil bij de vijftiende verjaardag van de resolutie, die op 31 oktober werd aangenomen. De historische resolutie kende zowel successen als mislukkingen.

Colombia
Geweld en conflicten kosten de planeet jaarlijks 14 biljoen dollar. “Voor extremisten is ondergeschiktheid van vrouwen het middelpunt van hun ideologie en oorlogstactiek”, zegt VN-Vrouwen.

Tijdens de presentatie van een nieuw rapport over de implementatie van 1325 eerder deze week, zei VN-secretaris-generaal dat Ban Ki-moon dat hij een “ongekend” aantal vrouwen op leidende posities heeft benoemd binnen de VN. De vredesmissies in Haïti, Ivoorkust, de Westelijke Sahara, Zuid-Soedan en Cyprus kennen vrouwelijke speciale vertegenwoordigers, en zelfs een vrouwelijke commandant: Kristin Lund leidt de vredesmissie op Cyprus.

Cabrera-Balleza wijst erop dat vrouwen op de Filipijnen de vredesonderhandelingen hebben geleid met het Islamitische Bevrijdingsfront Moro. Ook zijn vrouwen voor het eerst de belangrijkste onderhandelaars in de vredesgesprekken met de revolutionaire beweging FARC in Colombia.

Libië
Shelby Quast van Equality Now zegt dat resolutie 1325 een krachtig instrument is geworden voor het stimuleren van de deelname van vrouwen aan vredesprocessen. “Voor de toekomst moeten we garanderen dat vrouwen consistent betrokken worden bij vredesonderhandelingen en dat er recht gedaan wordt als hun veiligheid wordt bedreigd”, zegt ze.

Het belangrijkste dat de resolutie bereikt heeft, zegt ze, is dat het onderwerp prominenter op de beleidsagenda is beland en dat vrouwen daadwerkelijk bij vredesgesprekken betrokken worden, zoals in Libië. “Maar we moeten daarvoor nog elke keer een strijd voeren.”

In Syrië zijn bijvoorbeeld geen vrouwen betrokken bij de vredesgesprekken. Ook gebeurt het dat de veiligheid van vrouwen bedreigd wordt, als ze proberen actief deel te nemen. Quast noemt het voorbeeld van Salwa Bughaighis, een Libische vrouwenrechtenactivist die vorig jaar werd vermoord.

Gevraagd naar de tekortkomingen van 1325, zegt Cabrera-Balleza dat er aan de resolutie zelf niets schort. “Wel zijn er tekortkomingen bij degenen die 1325 zouden moeten implementeren. Een krachtig internationaal instrument kan alleen succesvol zijn als de mensen die het moeten implementeren, dat goed doen.”

De prominente rol van vrouwen in de vredesonderhandelingen op de Filipijnen en in Colombia is nog steeds eerder uitzondering dan regel, zegt ze. Ook de financiering voor vredes- en veiligheidsinitiatieven voor vrouwen laat te wensen over. En slechts 2 procent van het budget voor vrede en veiligheid heeft gendergelijkheid als belangrijkste doel. Nog minder gaat er naar vrouwenorganisaties die in conflictsituaties werken.

Ngo’s krijgen lof toegezwaaid in de meeste resoluties over Vrouwen, Vrede en Veiligheid, maar daar blijft het vaak ook bij, klaagt Cabrera-Balleza. “Ik val in herhaling, maar dat kan me niet schelen. Ik wil graag duidelijk maken aan onze collega’s in de VN-Veiligheidsraad, regeringen en de VN dat wij, het maatschappelijk middenveld, er zijn om het volledige potentieel van resolutie 1325 te realiseren. Wij zijn er om die belofte van 1325 realiteit te laten worden. De internationale gemeenschap moet de juiste prioriteiten stellen. We kunnen niet nog eens vijftien jaar wachten voordat we een consistente positieve impact zien.”