Palau, een eilandengroep in de Pacific, gaat onder leiding van president Tommy Remengesau het grootste zeereservaat ter wereld oprichten. Wetenschappers en milieuorganisaties geloven erin.

Het parlement keurde in oktober unaniem een wet goed om in de komende vijf jaar in 80 procent van de Palause wateren commerciële, buitenlandse vloten te weren. Het gaat voornamelijk over Taiwanese en Japanse tonijnvissers. De beschermde zone telt meer dan een half miljoen vierkante kilometer, een oppervlakte vergelijkbaar met Spanje.

Wetenschappers menen dat deze aanpak zal werken. Uit een recente studie zou blijken dat in het westelijke en centrale deel van de Grote Oceaan ongeveer 10 procent van de grootoogtonijn – de meest bedreigde en meest waardevolle tonijn – zijn hele leven doorbrengt in een gebied ter grootte van het nieuwe reservaat, terwijl de rest daarbuiten gaat en wordt gevangen.

“De nakomelingen van zulke ‘luie’ vissen in het reservaat van Palau zullen dus een genetisch voordeel hebben. Daarom vermoeden we dat de hoeveelheid vis in het beschermde gebied de komende decennia aanzienlijk zal toenemen”, verklaart Daniel Pauly, expert aan de Canadese Universiteit van Brits-Columbia.

Duikers
Veel mensen zullen dat met eigen ogen kunnen vaststellen: Palau is een topbestemming voor wie graag duikt. Ieder jaar bezoeken ongeveer 90.000 duikers deze eilanden. Verwacht wordt dat hun aantal nu zal stijgen tot 180.000 per jaar, met meer inkomsten uit toerisme als gevolg.

De president krijgt voor de oprichting van het mariene reservaat ook lof van milieuorganisaties. “Geen andere leider heeft zo’n groot deel van zijn territoriale wateren beschermd”, merkt Joshua Reichert, plaatsvervangend voorzitter van de Pew Charitable Trusts in Washington, op. Pew hielp het reservaat uittekenen en steun te verwerven bij de bevolking voor het plan.

“Het was niet makkelijk en Remengesau heeft er lang op moeten wachten, maar hij heeft het voor elkaar gekregen. De president van Palau is een vechter en een visionair”, zo klinken de lovende woorden van Maria Damanaki, directeur van de Amerikaanse organisatie Nature Conservancy, dat Palau helpt om de winsten uit visserij te maximaliseren.

Micronesische Uitdaging
De 59-jarige Remengesau was ook van 2001 tot 2009 aan de macht. Al in 2005 organiseerde hij een vergadering voor leiders van eilanden in de Pacific, om te bespreken hoe ze hun koraalriffen beter kunnen beschermen tegen verwoestende visvangst. Toen beloofde hij om 30 procent van de kustwateren onder te brengen in mariene reservaten waar visserij beperkt of verboden is.

Onder de noemer De Micronesische Uitdaging vroeg hij andere landen om zijn voorbeeld te volgen. De Federale Staten van Micronesië, de Marshalleilanden, Guam en de Noordelijke Marianen deden onmiddellijk mee. In 2008 vloeide er zelfs een Caraïbische Uitdaging uit voort, met tien participerende landen.

Palau doet het al erg goed op het vlak van duurzame visvangst. “En toch zeggen onze vissers dat er steeds minder tonijn in de buurt van de kusten zwemt door de aanwezigheid van internationale vloten”, stelt Umich Sengebau, de Palause minister van Natuurlijke Rijkdom, Milieu en Toerisme.

Veel ontwikkelingslanden die hoofdzakelijk op vis zijn aangewezen als voedsel, kampen met hetzelfde probleem. Gesubsidieerde buitenlandse vloten die offshore opereren, kapen de tonijnen, zeilvissen en haaien sneller weg dan deze soorten zich kunnen voortplanten.

Niet lang nadat hij werd verkozen voor een derde termijn in 2013, stelde Remengesau voor om internationale vloten te bannen – hoewel die 5 à 6 miljoen dollar per jaar opleveren (ongeveer een tiende van de Palause inkomsten). De president hoopt dat toerisme dit verlies enigszins kan goedmaken.

Skipjacktonijn
Het zeereservaat moet visbestanden de kans geven om zich te herstellen, de vangst van de lokale vissers verhogen en zo ook de voedselzekerheid in land verbeteren, en toeristen de kans geven om grote maar zeldzaam wordende haaien, zeilvissen, zwaardvissen en tonijnen – grootoogtonijnen kunnen tot 2,5 meter lang worden – van dichtbij te zien.

De Japanse ringzegenschepen, die miljoenen betalen om in de Palause wateren te mogen vissen, blijven welkom in de resterende 20 procent die niet beschermd is. Ze mogen alleen op scholen skipjacktonijn vissen, een vangst die als duurzaam te boek staat.

Buitenlandse langelijnvissersboten zijn verboden, alleen Palause schepen mogen deze techniek nog gebruiken als het voor lokale consumptie is. Zogenaamde fish aggregating devices (FAD’s) die ongewild ook vissen, zeeschildpadden en zeezoogdieren doden zullen niet meer toegestaan zijn.

“De toekomst van Palau ligt echt bij het toerisme”, zegt minister Sengebau. “Nu worden er amper nog grote zeilvissen gevangen bij wedstrijden, maar met het reservaat hopen we dat ze terugkomen.”