Ook bomen blijken ‘s nachts te “slapen”. Uit lasermetingen blijkt dat ze in het donker hun takken laten doorhangen. Dat planten zich ’s nachts anders gedragen dan overdag, is al langer bekend: bloemen openen zich ’s morgens en ook de bladeren van sommige boomsoorten sluiten zich in het donker.

Die patronen zijn al uitvoerig bestudeerd bij kleineren planten, maar tot nog toe was niet geweten of ook bomen echt “slapen”. Nu is een team van onderzoekers in Oostenrijk, Finland en Hongarije daar wel in geslaagd. Met behulp van laserscans konden ze de slaapbeweging van volgroeide bomen meten. Ze publiceerden hun bevindingen in het tijdschrift Frontiers in Plant Science.

Takken hangen
“Onze resultaten tonen aan dat de hele boom ’s nachts zijn takken laat hangen”, zegt Eetu Puttonen van het Finse Geospatial Research Institute. “De veranderingen zijn niet erg groot: amper 10 centimeter voor een boom van 5 meter hoog, maar ze zijn systematisch en duidelijk meetbaar met onze instrumenten.”

Om de effecten van weer en omgeving uit te sluiten, werd het experiment met twee verschillende bomen uitgevoerd in Finland en Oostenrijk, onder zo kalm mogelijke omstandigheden. Uit de metingen blijkt dat de bladeren en takken geleidelijk zakken, met het laagste punt enkele uren voor zonsopgang. ’s Morgens keren de takken terug naar hun oorspronkelijke positie. Het is nog niet duidelijk of ze “gewekt” worden door de zon of een intern bioritme volgen.

Infrarood
“Er is al heel wat kennis van de chronobiologie op moleculair niveau”, zegt András Zlinszky van het Centre for Ecological Research in Hongarije. “De beweging van planten houdt nauw verband met de waterbalans in individuele cellen, die wordt bepaald door de beschikbaarheid van licht door fotosynthese. De veranderingen in de vorm van de plant zijn echter moeilijker te documenteren, omdat de klassieke fotografie nood heeft aan zichtbaar licht, dat dus de slaapbeweging verstoort”.

Met een laserscanner wordt die invloed sterk beperkt. De scanners maken gebruik van infrarood licht, dat door de bladeren gereflecteerd wordt. Duizenden individuele punten op de plant worden met de techniek maar een fractie van een seconde belicht, waardoor de invloed minimaal is.

De wetenschappers hopen dat verder onderzoek een dieper inzicht kan verschaffen in het waterverbruik van de bomen, en uiteindelijk in de rol die bossen spelen in het regionale klimaat.