Het heelal verwondert veel mensen op aarde. Miljoenen amateur-astronomen zijn dagelijks met astronomie en ruimtevaart bezig. En dat is niet zo gek, want het universum is mysterieus, gigantisch en grotendeels onontdekt. Hierbij zetten we een paar unieke records van planeten, sterren, sterrenstelsels en astronauten op een rijtje.

Dynamisch zonnestelsel
Ons zonnestelsel is een bijzondere plek. Iedere planeet heeft wel iets unieks. Zo bevinden de langste kloof en de hoogste vulkaan zich op Mars. De top van de Olympus Mons-vulkaan rijst 25 kilometer boven de basis uit. De Valles Marineris (foto rechts) op Mars is een lange kloof van 4.500 kilometer lang. Op enkele plaatsen is de kloof 600 kilometer breed en zeven kilometer diep. Op de blauwe planeet Neptunus waait het erg hard. NASA’s Voyager 2 ruimtesonde mat windsnelheden van 2.400 kilometer per uur: vijf keer zo snel als de hoogste windsnelheden in een tornado op aarde. Jupiter heeft het sterkste magnetische veld, opgewekt door vloeibaar waterstof in de kern van de grote planeet. Het magnetische veld van Jupiter is 19.000 keer zo sterk als dat van de aarde.

De kleinste planeet in ons zonnestelsel is Mercurius. Deze planeet heeft een diameter van bijna 5.000 kilometer. De grootste planeet is Jupiter, met een diameter van 143.884 kilometer. In vergelijking: de diameter van de aarde is ruim 12.000 kilometer. De verste planeet in ons zonnestelsel is Neptunus. Deze planeet bevindt zich op een afstand van 4,5 miljard kilometer van de zon. Mercurius is de allersnelste planeet in het zonnestelsel met een gemiddeld baansnelheid van 172 kilometer per uur: tweemaal sneller dan de aarde. Dit komt omdat Mercurius het dichtst bij de zon staat. Saturnus (foto links) heeft de meest heldere ringen in het zonnestelsel. Overigens hebben alle gasplaneten ringen, maar die zijn veel moeilijker waar te nemen. Wist u trouwens dat Saturnus zo licht is, dat de planeet kan drijven op water?

Ook de maantjes in ons zonnestelsel zijn erg bijzonder. Op de maan Triton (foto rechts) van Neptunus heerst een ijskoude temperatuur van -235 graden Celsius, waardoor bevroren water zo hard is als staal. De grootste buitenaardse meren komen voor op Titan, een maan van Saturnus. Het grootste meer van vloeibaar methaan is 110 kilometer lang. De meest energierijke vulkaan bevindt zich op de Jupitermaan Io. De vulkaan Loki produceert meer warmte dan alle vulkanen op aarde bij elkaar. De caldera alleen al heeft een oppervlakte van ruim 10.000 vierkante kilometer.

Het verre universum
Sterrenstelsels zijn bijzondere structuren. Een gemiddeld sterrenstelsel bestaat uit miljoenen tot miljarden sterren. In 1845 ontdekte William Parsons de spiraalstructuur van de Draaikolknevel (M51) en daarmee dus het eerste sterrenstelsels. Voorheen dachten wetenschappers dat de objecten nevels waren. Het grootste sterrenstelsel in de Lokale Groep – de groep van sterrenstelsels waar ook ons Melkwegstelsel bijhoort – is het Andromedastelsel (foto rechts). Het object is 2,2 miljoen lichtjaar van de aarde verwijderd en is het verste object dat met het blote oog te zien is.

De meest dichte objecten in het heelal zijn zwarte gaten, de overblijfselen van sterren die hun leven als supernova eindigden. Het zwaartekrachtsveld van een zwart gat is zo groot dat licht niet kan ontsnappen. De kleinste sterren in het universum zijn zogenaamde neutronensterren: de overblijfselen van sterren die zichzelf tijdens een supernova-explosie hebben opgeblazen. Neutronensterren zijn zwaarder dan de zon, maar hebben een diameter van slechts tien tot dertig kilometer. Een zandkorrel neutronenstermaterie weegt evenveel als een wolkenkrabber op aarde.

De grootste tot nu toe ontdekte ster is VY Canis Majoris.
Deze rode hyperreus is 900 tot 1.050 keer breder dan de zon (1.800 tot 2.100 keer de straal). Theoretisch past de zon ongeveer één miljard keer in VY Canis Majoris. Links is een vergelijking tussen de zon en VY Canis Majoris te zien. De ster bevindt zich op een afstand van 4.900 lichtjaar bij de aarde vandaan. De helderste tot nu toe ontdekte ster is Cygnus OB2-12 met een absolute bolometrische magnitude van -11 tot -12,2. Op een afstand van ruim 32 lichtjaar van de ster is Cygnus OB2-12 even helder als Volle Maan. Cygnus OB2-12 schijnt zes miljoen keer helderder dan de zon.

Ruimtevaart
Het grootste ruimtestation ooit is het internationale ruimtestation. Sinds 1998 werken verschillende ruimtevaartorganisaties aan de bouw van het ruimtelaboratorium. Het ISS is 73 meter lang, 108,5 meter breed en 20 meter hoog. Het ruimtestation heeft een bewoonbare volume van 373 kubieke meter en is 344.378 kilo zwaar.

Het eerste ruimtevaartuig was Spoetnik 1 (foto links). De Russische ruimtecapsule werd op 4 oktober 1957 gelanceerd. Op 3 november 1957 werd het eerste levende wezen gelanceerd. De Russische hond Laika stierf in de ruimte. Joeri Gagarin was de eerste mens in de ruimte. Hij ontdekte de gewichtloze ruimte op 12 april 1961. De Russin Valentina Teresjkova werd op 16 juni 1963 de eerste vrouw in de ruimte. Kosmonaut Valeri Poljakov verbleef het langst in de ruimte. Om precies te zijn 437 dagen: van 8 januari 1994 tot 22 maart 1995 aan boord van ruimtestation Mir.

De eerste vrouwelijke ruimtetoerist werd op 18 september 2006 gelanceerd. Anousheh Ansari betaalde vijftien miljoen euro voor haar reis naar het ruimtestation. In april 2010 bevonden zich de meeste vrouwen tegelijkertijd in de ruimte. Vier vrouwen verbleven die maand aan boord van het internationale ruimtestation.

Bron:  Scientias