NAIROBI: Landbouw volgens natuurlijke methoden, zonder gebruik van pesticiden, krijgt steeds meer aandacht in Afrika. Niet alleen onder de boeren, maar ook onder consumenten.

Afrika moet zijn landbouwproductie tegen 2050 verdriedubbeld hebben om de bevolkingsgroei bij te kunnen houden. Het is moeilijk om precies te zeggen wat daarvoor nodig, zegt de Zwitserse agronoom Hans Herren, maar een land dat zorgt voor 50 procent van de calorieën die zijn bevolking nodig heeft, doet het goed.

Uit onderzoek van de Voedsel- en Landbouworganisatie (FAO) van de Verenigde Naties blijkt dat kleine boeren en biologische landbouw de beste papieren hebben om te zorgen voor voedselzekerheid op het continent. De onderzoekers stellen dat grootschalige landbouw wel kan helpen, maar alleen als het de bodem niet uitput en niet bijdraagt aan de klimaatverandering.

Meer dan vijftig landen schaarden zich in 2008 achter het rapport, het International Assessement of Agricultural Knowledge, Science and Technology for Development (IAASTD). Het IAASTD lijkt inmiddels grotendeels vergeten, waarschijnlijk omdat het oproept tot een radicale verandering in de landbouw. De onderzoekers pleiten voor een ‘groene revolutie’ die compleet anders is dan die in Azië veertig jaar geleden. Daar werd de landbouwproductiviteit opgevoerd door mechanisatie en gebruik van pesticiden en kunstmest.

Die weg is niet duurzaam gebleken. “De landbouw is verantwoordelijk voor 32 procent van uitstoot van broeikasgassen”, zegt Herren. “Nu we te maken hebben met klimaatverandering, bodemuitputting en erosie, kunnen we niet op die weg verdergaan. We moeten de overstap maken naar duurzame of biologische landbouw.”

Regionale landbouw
Eustace Kiarii, directeur van het Keniaanse Netwerk voor Biologische Landbouw (KOAN), wil dat de landbouw van een “op export en vrije handel gebaseerd model overstapt naar duurzame, lokale en regionale landbouw.”

In een land waar 99 procent van de boeren niet meer dan een kwart tot twee hectare land heeft en geld voor pesticiden en kunstmest ontbreekt, lijkt biologische landbouw een goede oplossing.

Ook Zeyaur Khan, een Indiase wetenschapper die werkt bij het International Centre of Insect Physiology and Ecology (Icipe), gelooft in biologische landbouw. Om de productiviteit te verhogen, ontwikkelde hij een ‘push en pull-techniek’ om ziekten te bestrijden. Zo kan de plant desmodium gewasziekten uit het veld verdrijven, waarna ze geneutraliseerd worden door olifantsgras (Pennisetum purpureum). “Dit soort technieken, die weinig kosten, kunnen een groene evolutie in Afrika helpen”, zegt hij. “Op deze manier kun je voedselzekerheid bereiken zonder extra geld voor hybride zaden, gewasbescherming en bodemverbetering.”

Toegevoegde waarde
Nick Nuttal, woordvoerder van het VN-Milieuprogramma (Unep) in Nairobi, waarschuwt voor een “one size fits all”-benadering. “We hoeven niet te kiezen tussen kleinschalige of grootschalige landbouw. Het is wel zo dat duurzame of biologische landbouw voor meer werk zorgt dan intensieve landbouw.”

“Vroeger werd biologische landbouw gezien als een luxe, niet als iets voor kleine boeren. Maar de productiviteit is gegroeid. In Oost-Afrika zijn oogsten toegenomen met 128 procent. Biologische landbouw zorgt ervoor dat de bodem het water beter vasthoudt. De bodem blijft ook vruchtbaarder. Het is onverstandig om veel chemicaliën in de kwetsbare grond in Afrika te dumpen”, zegt Nuttal.

Su Kahumbu, oprichter van Green Dreams Ltd, een bedrijf dat biologische landbouw promoot, zegt dat de vraag naar biologische producten in Nairobi groeit. “Daardoor krijgen de boeren meer inkomsten. Maar de uitdaging is om waarde toe te voegen aan de producten, bijvoorbeeld door er vruchtensap of jam van te maken”

Green Dreams Ltd. richt zich voornamelijk op de binnenlandse markt. “Onze eerste verantwoordelijkheid is te zorgen voor eten voor de Kenianen. In een later stadium zullen we misschien ook gaan exporteren”, zegt Kahumbu. (IPS)

twitter]