De discussie over kernenergie steekt de kop weer op in Nederland. Liever gezegd: de vraag waarom we eigenlijk géén kerncentrales zouden bouwen. Immers, olie en gas raken op, de doelstellingen voor de productie van schone energie zijn moeizaam te behalen en we moeten toch iets doen om de lamp brandend en de trein rijdend te houden?

Het lijkt kortom alsof we wel serieus moeten nadenken over kerncentrales. Die gedachte wordt op slimme wijze gevoed door de resultaten van een ‘belevingsonderzoek’ in opdracht van de overheid. Het Innovatieplatform vertelt ons vast dat duurzaam op termijn niet voldoet; daar zou ons land te klein voor zijn… Het CDA overweegt 2 kerncentrales te bouwen, de PvdA-woordvoerder zegt dat het ‘geen taboe’ mag zijn en onze demissionaire premier – onlangs op campagne in Zeeland – belooft daar vast een tweede Borssele.

Echt nodig?
Maar zullen we ons eerst eens nuchter afvragen of we die kerncentrales wel nodig hebben? En of de kosten en nadelen opwegen tegen het rendement? De feiten: ons land produceert teveel elektriciteit: netbeheerder TenneT verwacht tot 2024 een productieoverschot. Ook verwacht de netbeheerder dat we dat overschot aan de straatstenen niet kwijt kunnen. Positief aspect daarvan voor de consument; de prijs zal dalen. Maar moeten we tegen die achtergrond (veel) overheidsgeld steken in de bouw van een kerncentrale? Zonder subsidie komt die er namelijk niet. Kerncentrales kosten miljarden (tussen de 12 en 18 miljard euro). Ook lopen de kosten vaak uit de hand. In West-Europa en de VS is sinds de Tweede Wereldoorlog geen kerncentrale gebouwd zònder kostenoverschrijding. De enige kerncentrale nieuwe stijl die op dit moment gebouwd wordt in Europa, verrijst in Finland. Daar zijn de kosten inmiddels met 100 procent overschreden (geheel voor rekening van de Finse belastingbetaler) en het is daardoor onduidelijk of de centrale zal worden afgebouwd. Maar ook zonder problemen bij de bouw duurt het volgens onderzoeksinstituut ECN zeker 10 jaar voordat een kerncentrale operationeel is.

SER: ‘Niet duurzaam’
Kernenergie zelf mag dan vrij zijn van CO2-uitstoot, het is vanwege het radioactieve afval niet duurzaam, zo bepaalde de SER al. Kiest Nederland vóór een kerncentrale, dan betekent dat automatisch een keuze tégen de productie van schone energie. Die twee gaan namelijk niet samen. Ten eerste kan het (subsidie)geld maar één keer worden uitgegeven; het is ondenkbaar dat naast de miljarden voor de bouw van een kerncentrale ook nog eens miljarden zullen worden gestoken in de financiering van grote windparken op zee of decentrale energievoorziening voor Nederlandse huishoudens (zoals zonnepanelen of mini-WKK – Warmte Kracht Koppeling – installaties). Ten tweede is de voortdurende leverantie van een kerncentrale, als ‘ie er eenmaal staat, technisch nauwelijks te combineren met de flexibele levering van stroom door wind en zon. Kerncentrales kun je niet even ‘uit’ zetten. Gasgestookte centrales, zoals we die nu kennen, zijn wel af te stemmen op flexibele schone bronnen. Een land als Spanje is daardoor in staat om op winderige dagen tot 40 procent van de totale energiebehoefte uit de wind te halen.

100 procent schone energie in 2050
Europa kan overigens door gebruik van duurzame bronnen – zo bleek zeer recent uit het rapport van de European Climate Foundation – rond 2050 volledig voorzien in de eigen energiebehoefte. Daarmee vervalt ook het argument dat we door de bouw van een kerncentrale geen zaken meer hoeven doen met dubieuze gas- of olie-leverende landen.

Kortom: willen wij dure kerncentrales laten bouwen, op basis van kennis die we uit het buitenland zullen moeten halen en die wat betreft het financieel risico een Betuwelijn in het kwadraat kunnen vormen? Die bovendien de productie van schone energie in de weg zullen staan? Die onveilig afval opleveren waar onze kindskinderen nog heel lang last van zullen hebben? Of kiezen we – in de wetenschap dat we nu al stroom genoeg produceren – voor schone energie-technologie, die in eigen land omzet en banen oplevert? Want ook wat dat betreft heeft Nederland nog heel wat te winnen. Ons land doet het slecht op het gebied van schone technologie; we staan op een schamele zeventiende plaats, waar Denemarken, Spanje en Duitsland in de top 5 staan. Waarom? Omdat daar wel slim is geïnvesteerd in de productie en het vermarkten van met name windturbines en zonnepanelen. Inclusief een goede thuismarkt, waardoor deze landen ook een veel schonere energiebalans hebben.

WNF vraagt duidelijkheid van politieke partijen
Het Wereld Natuur Fonds (WNF) vraagt politieke partijen om deze afweging te maken en duidelijk te kiezen. Nog vóór de verkiezingen. Zodat de keuzes voor onze energiehuishouding gebaseerd kunnen worden op heldere argumenten, en niet afhankelijk worden van politieke manoeuvres.

Johan van de Gronden, algemeen directeur Wereld Natuur Fonds (WNF)