Ondanks de koele en natte september laat het echte begin van de herfstkleuring nog even op zich wachten. Berk en witte paardenkastanje beginnen nu voorzichtig te verkleuren. De eerste waarnemingen van vijfig procent herfsttint bij deze bomen kwamen al binnen bij De Natuurkalender. Komende weken zal blijken of de herfstkleuren net zo intens zullen zijn als in het mooie najaar van vorig jaar, of dat de bladeren snel bruin worden en van de bomen vallen. Het weer is hierbij de bepalende factor.

Het KNMI noemt september 2010 koel en nat vergeleken met andere jaren. Voor de meeste bomen lijkt de herfst echter nog niet echt begonnen: veel bomen hebben nog gewoon hun groene bladerdek. De ruwe berk en de beuk behoren meestal tot de eerste bomen die verkleuren. Normaalgesproken begint de ruwe berk ongeveer het tweede trimester van september geel te worden; de beuk verandert doorgaans het derde trimester van kleur.

De Natuurkalender houdt voor verschillende bomen bij wanneer ze voor vijftig procent in herfsttint staan. De eerste meldingen voor de berk zijn al doorgegeven, maar de piek laat nog even op zich wachten. Verkleurende beuken zijn nog niet gemeld. De eerste witte paardenkastanjes die voor vijftig procent in herfsttooi staan, zijn al wel gesignaleerd. Na de warme zomer (inclusief september) van vorig jaar viel de mediaan* van de vijftig procent herfsttint bij de ruwe berk op 7 oktober, de witte paardenkastanje op 23 oktober en van de beuk op de 27e van deze maand. Dit was eerder dan de jaren ervoor, maar vergelijkbaar met vroeger. Voor de komende week voorspelt het KNMI aanhoudend wisselvallig weer. We zijn benieuwd hoe de bomen hierop reageren. Geef je waarnemingen door via www.natuurkalender.nl.

De berk in zijn ecosysteem
In augustus en september zijn de berkenvruchtjes rijp geworden. Vogels als barmsijsjes en mezen eten hiervan. Ook veel andere soorten profiteren van de aanwezigheid van berkenbomen in hun omgeving.

Het zijn pioniers die kale bodems koloniseren omdat ze goed in voedselarme grond wortelen. De zure grond van door berken gekoloniseerde gebieden vormt een goede omgeving voor heide- en bosbesstruikjes; veel andere planten en dieren profiteren van de schaduw en beschutting die de bomen bieden. Hazen en reeën komen af op het gras onder de bomen en eten bovendien van de berkenzaailingen. De rups van de berkenvlinder eet de bladeren van de oudere berken. Doordat hun dunne bladeren vlug rotten, verrijken berken de bodem voor bomen als eiken en beuken die een voedselrijkere grond nodig hebben. Deze bomen worden uiteindelijk veel hoger dan de berken waardoor deze op een gegeven moment niet genoeg licht meer krijgen om te overleven. Ook dan zijn berken andere soorten nog van dienst: paddenstoelen als berkenzwam en elfenbankje groeien op afstervende berken. (Bron: Natuurbericht)

Tekst: Sara Mulder, De Natuurkalender