Nederlanders hebben het lidmaatschap van politieke partijen, kerken en vrouwenorganisaties de afgelopen 25 jaar verruild voor natuur- en milieuorganisaties en organisaties die zich inzetten voor consumentenbelangen en internationale solidariteit. Dat concludeert het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) in het rapport ‘Maatschappelijke organisaties in beeld’, dat dinsdag is gepubliceerd.

Het aantal leden van natuur- en milieuorganisaties steeg tussen 1980 en 2006 met 444 procent naar 3,37 miljoen. Bij consumentenclubs was dat 89 procent, waardoor het huidige ledental de zes miljoen nadert. Organisaties die voor internationale hulp ijveren zagen hun ledental stijgen met 83 procent tot ruim 3,7 miljoen.

Het ledenbestand van politieke partijen halveerde in een kwart eeuw naar 174 duizend, hoewel bijvoorbeeld de SP er de laatste jaren meer bij kreeg. Dat van kerken daalde met 29 procent naar ruim 6,8 miljoen, en vrouwenorganisaties moesten het in 2006 doen met 57 procent minder leden dan in 1980: 112 duizend.

De onderzoekers bekeken meer dan 130 organisaties met vijftigduizend of meer leden. Gezamenlijk telden deze in 2006 meer dan vijftig miljoen leden of donateurs. In 1980 waren dat er nog 36 miljoen. De groei wordt volgens het SCP deels veroorzaakt door de bevolkingsgroei en de vergrijzing. Meer dan de helft van de volwassen bevolking is lid van een organisatie.

Het aantal Nederlanders dat vrijwilligerswerk doet daalde tussen 1980 en 2004 met acht procentpunt tot 37 procent van de bevolking. De algemene tendens is dat de organisatiegraad van de bevolking stabiel is of licht afneemt, concludeert het planbureau.