In Sisante, in het zuidoosten van Spanje, is het burgercollectief Huerta Solar Amigos de la Tierra van start gegaan om zelf elektriciteit op te wekken. Met de hulp van de organisaties Ecooo en Friends of the Earth hebben ze nu een kleine zonne-energiecentrale gebouwd.

“We moeten af van het twintigste-eeuwse model: energie stond toen gelijk met fossiele brandstoffen en de burger was niet meer dan een consument”, zegt Héctor de Prado Friends of the Earth Spanje.

“Vanaf 100 euro kan men participeren”, zegt Ecooo-woordvoerde José Vicente Barcia. “Wie dat doet, wordt mede-eigenaar en deelt in de winst.” Ecooo beheert nu al 65 van die collectieve zonnecentrales in Spanje.

Er staat ook steeds meer grote coöperaties op als alternatief voor de klassieke elektriciteitsleveranciers. Het Andaloesische Zencer is er zo een. “We willen de burger betrekken bij het beheer van zijn energie”, zegt architect Francisco Javier Porras, oprichter en voorzitter van het een jaar oude Zencer.

Deze coöperaties kopen elektriciteit op de algemene markt maar garanderen via herkomstcertificaten dat ze groen is. Volgens Porras komt 30 tot 40 procent van de energie die in Spanje gecommercialiseerd wordt, van hernieuwbare bronnen.

In Catalonië is Som Energia actief sinds eind 2010, een jaar na de vrijmaking van de energiemarkt. De coöperatie liet zich inspireren door het Belgische Ecopower en het Franse Enercoop. Op de facturen aan de veertienduizend vennoten staat waar de elektriciteit vandaan komt. In 2013 kwam die uit zonne- en windenergie en uit biogas.
“We commercialiseren elektriciteit niet alleen, we produceren ook via eigen projecten”, zegt Marc Roselló van Som Energia.

In december wijzigde de regering de elektriciteitswet. Honderden organisaties verzetten zich daartegen omdat grote producenten van fossiele brandstoffen voorrang krijgen. “Het is schaamteloos wat de regering nu doet”, zegt Marc Roselló van Som Energia.

De nieuwe productie- en distributievormen voor elektriciteit kunnen een uitweg bieden aan de financiële problemen bij veel Spanjaarden. Door de zware economische crisis – een kwart van de Spanjaarden is werkloos – kunnen veel mensen hun energiefactuur niet meer betalen. Van 2010 tot 2012 kwamen er in een klap twee miljoen mensen bij met betalingsmoeilijkheden.

José Luis López, die deze energie-armoede onderzocht, denkt de nieuwe vormen van collectief energiebeheer inderdaad een positieve invloed kunnen hebben.

Inés Benítez