De Nederlandse regering wil de economie snel aanjagen en onze welvaart redden. Maar zijn er dan Nederlanders die morgen geen boterham met kaas meer kunnen eten? Nee. Wel worden mensen ontslagen en is er angst voor massale werkloosheid.

Veel andere landen kampen al decennialang met dit megaprobleem. Dat geldt voor Afrika, maar ook honderden miljoenen Aziaten en Latino’s treft al jaren het lot van gebrek aan werk. Nederland heeft dus geen welvaartsprobleem, maar mogelijk een werkloosheidsprobleem. De economie aanjagen is dan één oplossing, maar er zijn ook heel andere wegen te bewandelen. Het eenzijdig aanjagen van de economie conflicteert bovendien met andere grote problemen van deze tijd: het klimaatprobleem, de energievoorziening, internationale veiligheid én de extreme armoede van 1,2 miljard mensen op onze aardbol.

Wij roepen het kabinet op om keuzen te maken die ten goede komen aan alle genoemde problemen tegelijkertijd in plaats van aan één economisch deelprobleem. Het zogeheten ‘Triple P-kader’ (People, Planet, Profit) biedt daartoe goede handvatten. Alleen door het steevast werken vanuit deze drievoudige ‘P-visie’ leidt het aanpakken van de huidige crisis niet automatisch tot een volgende crisis.

De kansen liggen voor het oprapen, zeker nu het tij voor verandering open ligt. Hieronder enkele voorbeelden. De kern van alle voorstellen is dat ze een bijdrage leveren aan economisch herstel en werkgelegenheid, maar óók positief uitpakken voor vraagstukken rondom armoede, honger, veiligheid, energie en klimaat.

Schone producten
Vervuilende producten zijn momenteel goedkoper dan schone producten. Zet als overheid alles op alles om dit te veranderen. Waarom zijn biologische groenten, windenergie en fair trade-producten veel duurder dan gewone producten? De reden is alom bekend.

Bij de productie van veel goederen ontstaan negatieve externe effecten, zoals vervuiling, lawaai en uitputting van het milieu. Deze effecten hebben echter geen prijs.

In een marktgeoriënteerde samenleving is het daarom een taak voor overheden om een prijskaartje aan deze effecten te hangen. Belast niet-duurzame producten daarom zwaarder en verlicht de belasting op arbeid. Evenzo kan de BTW op diensten omlaag in ruil voor een hogere BTW op producten. Verander dus de prijzen en laat de markt zijn werk doen. Dit is ‘schatkistneutraal’, maar levert héél veel extra werk op. Niet alleen de arbeidsintensieve kenniseconomie wordt zo betaalbaar, maar ook bijvoorbeeld de scharrelkip van eigen erf, het taxivervoer en de winterschilder.

Minimumeisen
Hanteer mini-mumeisen voor milieu- en arbeidsomstandigheden voor alle producten die hier op de markt komen. Waarom laat Nederland zich wegconcurreren door bedrijven in onder meer China en India die deels geen minimumlonen betalen, vakbondsrechten niet erkennen en een broertje dood hebben aan het milieu? De handel in milieuvervuilende goederen waarvoor arbeiders zeventig uur per week moeten werken, kent alleen maar verliezers. In het westen raken banen verloren omdat we de concurrentie niet aankunnen. In het oosten worden tien arbeidsplekken ingevuld door zes mensen die werken voor een hongerloon.

Wij pleiten zéker niet voor protectionisme, maar voor een meer gelijk internationaal speelveld door het invoeren van een aantal minimumnormen. Europese bedrijven kunnen dan makkelijker concurreren, terwijl bedrijven in Azië meer duurzaam gaan ondernemen en alsnog geduchte concurrenten blijven. Wij roepen de regering op om voortaan te werken vanuit een toekomstbestendige ‘Triple P- visie’ en deze met een luid en duidelijk ‘Yes we can!’ uit te dragen naar de samenleving. Wij verheugen ons intussen alvast op de betaalbare bouwvakker, de financierbare bijscholing en werk voor iedereen.

Marcel Schreurs, econoom
Arnold Heertje, emeritus-hoogleraar economie.

Dit manifest is een burgerinitiatief: www.burgerinitiatief-duurzameeconomie.nl

Mede-initiatiefnemers zijn:
– Peter van de Berg
– Johan van Bussel
– Hetty Gerringa
– Susan ter Riet
– Anneke Rooth
– Jos Sibum
– Gino Smit
– Lukas van de Wiel
– Ellen van de Wijngaart